Gümrük Muayene Memurluğu Mesleği

Gümrük Muayene Memurluğu Mesleği

Gümrük muayene memurluğu nedir, avantajları ve dezavantajları nelerdir gibi sorulara yanıt bulabileceğiniz bu yazıda aklınıza takılan hemen hemen her sorunun cevabı bulunmaktadır.

Gümrük muayene memuru kimdir? Muayene memurları ne iş yapmaktadır? Gümrükte muayene memuru olarak görev yapanlar, neleri kontrol etmektedir? Muayene memurlarının özlük hakları nasıldır? Muayene memurlarının çalışma şartları nasıldır ve nerelerde çalışırlar? Muayene memurlarının zorunlu hizmet görevi var mıdır? Neden muayene memurluğu mesleği tercih edilmelidir? Muayene memurluğu mesleğinin avantajları ve dezavantajları nelerdir? Muayene memurlarının maaşları ne kadardır? Sorularının kapsamlı şekilde cevaplarını bulabileceğiniz meslek tanıtımı yazımızı sizlere sunuyoruz.

Ticaret Bakanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatı içerisinde yer alan ve önemli görevleri yerine getirmekle sorumlu kılınan gümrük muayene memurları ne iş yapar? Gümrük muayene memurluğu mesleğinin izahatı yapılırken meslekle ilgili yakıştırmalara bakmak bile mesleğin önemini ortaya koymak adına yeterli olacaktır.

Çok eski dönemlerden beri gümrük muayene memurlarına: Gümrüğün doktorları, gümrüğün komuta akademisi, gümrüğün tahakkuk memurları, eşyanın doktoru ve eşyanın denetmenleri gibi yakıştırmalar yapılmaktadır. Gerçekten de gümrük teşkilatına baktığımızda muayene memurlarının bu yakıştırmaların hepsini hak ettiklerini görebiliriz.

Taşra teşkilatı içerisinde bulunan herhangi bir gümrük müdürlüğüne gittiğinizde bölge müdürü, bölge müdür yardımcısı, müdür, müdür yardımcısı veya şef kadrosunda vekaleten atama ile görev yaptırıldığını görebilirsiniz ancak; hiç bir gümrük idaresinde vekaleten atanmış bir muayene memuru göremezsiniz.

Aldıkları mesleki eğitim, çalışma hayatlarında yaşadıkları tecrübeler, meslekleriyle doğrudan veya dolaylı olarak ilgili bir çok mevzuata hakim olmaları, ülkemizin farklı müdürlüklerinde çalışarak elde ettikleri donanım, binlerce eşyanın muayene edilmesi noktasındaki öğrenimler mesleğin vekalet yoluyla yapılamayacak bir meslek olduğunu göstermektedir. Her ne kadar unvanları bir kariyer meslek unvanına resmi olarak kavuşamamış olsa da, muayene memurluğu mesleği bir çok kariyer meslekten daha önemli bir işleve sahiptir.

Muayene Memuru Ne İş Yapar?

Muayene memuru sınır kapıları, havalimanları, deniz limanları ve iç gümrüklerde ülkemize ithal edilen veya ülkemizden ihraç edilen malların ulusal ve uluslararası mevzuat hükümlerine göre uygun olup olmadığının denetim, kontrol ve muayenesini yapar. İthalat eşyasının adet, sayı, baş ve ağırlık olarak kendisine sunulan resmi belgelerle uyumlu olup olmadığını, kıymet kriterlerinin düşük olup olmadığını, menşei ile ilgili herhangi bir aldatıcı beyan olup olmadığını ve eşya tarifesinin doğru olup olmadığını kontrol ederek eşyanın gümrük vergilerinin hesaplanmasında tahakkuk memuru görevini yerine getirir.

Bu memurlar ithalatı sair mevzuat hükümlerine göre yasak olan eşyaların ülkeye giriş yapmasını engellerken, ihracatı yasak olan eşyaların da çıkmasına engel olur. Herhangi bir ithalat veya ihracat eşyasının resmi bir kurum tarafından verilen izin belgesine, serbest dolaşıma giriş kotasına veya ihtisas gümrüğüne tabi olması durumunda mevzuat hükümlerine göre eşyanın incelemesini yaparak ithalat ve ihracatın doğru şekilde tamamlanmasını sağlarlar. İhracatı yasak malların veya ihracatı kamu kurumlarınca verilen ön izin belgesine tabi eşyaların denetimini yaparlar. Yurda giriş kapılarında eşyanın kontrolünü yaparak kaçakçılığın önlenmesi için tedbirler alırlar ve gerekli olması durumda ilgili birimlere bilgi verirler.

İthal eşyasının vergilerinin alınması noktasında sayı, adet,  baş, ağırlık, kıymet, tarife ve menşe kurallarına aykırılık tespit ettiğinde idari para cezasının hükümlerinin uygulanmasını sağlarlar. Resmi belgelerde olmayan ancak; yurda kaçak yollarla girişi yapılan eşyanın tespitini yaparak, eşyanın doğrudan ve dolaylı sorumluları hakkında kaçakçılık hükümlerinin uygulanmasını sağlarlar.

Gümrük mevzuatında yer alan gümrük rejimlerinin doğru şekilde uygulanıp uygulanmadığının denetimi yaparlar ve rejim ihlali olması durumunda mevzuat hükümlerince cezai müeyyidenin uygulanmasını sağlarlar.

Gümrük muayene memurları gümrük mevzuatı, kaçakçılık mevzuatı, vergi usul kanunu, amme alacaklarının tahsil usulü hakkında kanun, KDV kanunu, ÖTV kanunu, ceza ve ceza muhakemeleri kanunu ve gümrüklü mallarla ilgili olarak çıkarılan Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, Bakanlar Kurulu Kararları, Uluslararası sözleşmeler, diğer bakanlıklarca çıkarılan kanunlar, genel müdürlük tebliğleri, müfettiş raporları ve müdürlük emirleri olmak üzere çok geniş bir mevzuat bilgisine göre işlemleri yürütürler.

Bu nedenle meslek memurlarının sürekli aktif olmalarını gerektiren, günlük olarak değişen kararnamelere hakim olmayı içeren, mevzuattan sürekli araştırma yapmayı zorunlu kılan bir çalışma disiplini vardır. Mesleğin, meslek mensuplarına en büyük katkısı: Durağan, kişiyi pasifize eden ve sıradan memuriyeti içeren bir anlayışa sahip olmamasıdır. Muayene memurları, dış ticaret anlamında çok önemli bir bilgi birikimi ve donanıma sahip bir süreç içerisinde yoğrularak kariyerlerini sürdürürler.

Muayene memurunun asli işi olan eşyanın muayene edilmesi noktasında iki tür durum vardır. Herhangi bir gümrük rejimine tabi tutularak beyannamesi açılan eşyanın belge kontrolünün yapılarak muayene işleminin sonlandırılmasını sağlamak veya eşyanın hem belge kontrolünün hem de fiziki kontrolünün yapılarak muayene işleminin sonlandırılmasını sağlamak.

Bu iki işlemin her ikisinde de muayene memuru, beyannamesi açılan eşyanın sayı, baş, ağırlık, kıymet, menşe, tarife ve vergilerinin kontrolünü yaparak herhangi bir uyumsuzluk olup olmadığını tespit eder. Özellikle, eşyanın fiziki muayenesinin yapılması noktasında çok dikkatli olmak zorunda olan muayene memurları devletin en ufak vergisel zararını düşünmek zorundadır.

Bunun yanı sıra herhangi bir bakanlıktan ithalatı belli standartlarda olmak zorunda olan eşyalar için, ithalata uygunluk belgesi düzenlenmesi gerektiği durumlarda eşyanın doğru tarifelendirilip tarifelendirilmediğini kontrol eden muayene memurları iç güvenlik, insan sağlığı, hayvan sağılığı, bitki sağlığı, TSE ve CE uygunlukları gibi konularda da önemli görevler üstlenmektedir.

Ülkemizin satın aldığı veya ülkemiz tarafından satılan milyonlarca eşyayı gözünüzün önüne getirin. Bu eşyaların her anlamda ithalat veya ihracat standartlarına uygun olup olmadığını kontrol eden ve sayıları sadece bir kaç bin kişiden oluşan bir memur topluluğu düşünün. Bu durum bile muayene memurlarının ülkemizdeki dış ticaretin akışı noktasında ne kadar kritik bir görevi yerine getirdiklerini size gösterecektir.

Muayene Memurluğu Mesleğinin Avantajları Nelerdir?

Muayene memurluğu her şeyden önce çok aktif bir memuriyet hayatı içermektedir. Bir bakarsınız sınır kapısında çalışıyorsunuz, bir bakarsınız sakin bir gümrükte çalışıyorsunuz ve bir de bakarsınız liman gümrüğünde çalışıyorsunuz.

Bunların hepsi bir kaç yıl içerisinde gerçekleşebilecek bir durumdur. Meslek, kişilere her eşyayı tanıma, inceleme ve eşyayla ilgili öğrenme fırsatı sunmaktadır. Dış ticarete yönelik bilinmesi gereken her şeye hakim olmayı sağlamaktadır.

Bir kişinin getirmiş olduğu küçük bir drone’dan, milyon dolarlık sermayesi bulunan bir şirketin getirmiş olduğu tonlarca yükü muayene etme fırsatını bulursunuz. Tanıma, öğrenme, inceleme, araştırma, denetleme ve kontrol etme noktasında tatmin olacağınız bir meslek sahibi olursunuz. Her şeyden önemlisi de, ülke menfaatine aykırı şekilde serbest dolaşıma sokulmaya çalışılan ürün ve ürün gruplarının engellenmesini sağlayabilirsiniz. Devletin milyonlarca dolar vergi kaybına uğramasına engel olabilirsiniz.

Kaçak yollarla yurda sokulmaya çalışılan her eşyanın yurda girişine engel olabilirsiniz. Memuriyet hayatınızda aktif bir hayatım olsun, saha elemanı olayım, kontrol ve denetleme yetkim olsun ve sürekli mevzuat araştırayım diyorsanız muayene memurluğu sizin için bulunmaz bir fırsat olacaktır.

Bunlarla birlikte muayene memurları meslek hayatlarının 5. yılında müdür yardımcılığı sınavına katılabilmektedir. Mevzuatın uygulayıcı memurları olarak bilinen muayene memurları bu sınavda çok zorlanmadan müdür yardımcısı olabilmektedir. Daha sonra müdür, bölge müdür yardımcısı ve bölge müdürü olunabilmektedir. Gümrük bölge müdürleri içerisinde çok sayıda muayene memuru bulunmaktadır.

Muayene Memurluğu Mesleğinin Dezavantajları Nelerdir?

Mesleğin avantajları olduğu kadar dezavantajları da vardır. Her şeyden önce saha elemanı olmak, tırların, konteynırların içerisinde eşya muayenesi yapmak ve sürekli olarak mevzuata hakim olmaya çalışmak başlı başına yorucu bir durumdur. En az yoğunluğa sahip gümrük idarelerinde dahi muayene memurunun yapacağı bir iş muhakkak bulunmaktadır.

Meslek, sınır kapılarında 12-12 nöbet usulü çalışmanın göze alınmasını gerektirmektedir. Bir aşağı bir yukarı demeden her tırın içindeki eşyaların kontrolünü yapmak ve gümrük işlemini sonlandırmak tek başına muayene memurunun görevidir. Bütün bunlar birlikte düşünüldüğünde mesleki riskin çok fazla olduğu da bilinmelidir. Eşyaların kontrol edilmesi noktasında her şeye bakmanız mümkün değildir.

Tır içerisinde gözünüzden kaçacak bir eşya veya belge üzerinde yanlış beyan edilecek bir eşya ile ilgili bir sıkıntı yaşayabilirsiniz. Veya her şeyi doğru yapmış olmanıza rağmen, kötü niyetli birilerinin sahtekarlığı neticesinde bir sorunla karşılaşabilirsiniz. Bu durum sizi müfettişlerle karşı karşıya bırakabileceği gibi mahkemelik olmanıza da sebep olabilecektir.

Böyle zamanlarda bile şunu unutmayın: Hakkın ve adaletin varlığı sizin en büyük yardımcınız olacaktır. Kimse sizi bilmeden yapmış olduğunuz bir işlemden dolayı sıkıntıya sokmaz, bu tür olaylar başınıza geldiğinde korkmayın. Gümrük Müfettişleri ve Hakim ve Savcılar bu gibi durumlarda, tecrübelerini karşısındaki kişinin niyetini ölçü alarak, mevzuata uygun olacak şekilde değerlendirmektedir.

Gümrük Muayene Memurlarının Maaşları Ne Kadardır?

Gümrük muayene memurları maaş ve mesai ücretini alan meslek memurlarıdır. Mesleğin en büyük problemi maaşların en düşük memur maaşından düşük olmasıdır. Bu durum taşrada çalışan muayene memurlarına aylık yatırılan mesai ücreti ile dengelenmektedir. Aylık ortalama 18 Bin TL civarında maaş ve mesai ücreti almaktadır.

Milyon liralık bir eşyanın muayene işleminin kendisine ayrılan 10-15 dakikalık bir süre içerisinde tamamlamak zorunda olan muayene memurları için verilen aylık toplam gelir diğer ülkelerdeki gümrük memurlarına oranla çok düşük olduğunu belirtmek gerekir. Bir de bazı gümrük idarelerinde aylık yolluk ücreti ve ek5000 ücreti gibi ekstra gelirler söz konusudur. Bunlar, her gümrük idaresinde olmadığı için ekstra bir gelir olarak düşünülmelidir.

Gümrük Muayene Memurlarının Özlük Hakları Nasıldır?

Gümrük muayene memurları sıkı bir adaylık sürecinden sonra 4 aylık bir mevzuat eğitimine tabi tutulurlar. Bu eğitim sonrası her dersten sınava katılan muayene memurları eğitim dönemi içerisinde verilen bütün dersleri geçmek zorundadır.

Bu eğitimden sonra muayene memurları 6 aylık mesleki staj dönemine başlar. Bu stajdan sonra da muayene memurları belli bir baraj puanı almak zorunda oldukları 4 farklı dersten (Dış ticaret, Mevzuat, Tarife ve Kaçakçılık) yapılan yazılı sınavı ve mülakat sınavını geçmek zorundadır.

Bahsettiğimiz bütün bu süreç bir muayene memurunun kaşe alması ile sonuçlanır ve muayene kaşesi alınıncaya kadar en az 2 yıl ve en fazla 3 yıl süre geçmektedir. Ülkemizdeki dış ticaretin denetim ve kontrol edilmesi noktasında çok önemli bir görevi yerine getiren muayene memurlarının özlük hakları düşünüldüğünün aksine çok zayıftır. Ülkemizde bir polisin ek göstergesi 3000, bir öğretmenin ek göstergesi 3000, bir hemşirenin ek göstergesi 3000 iken, milyonlarca liralık vergi tahakkunu gerçekleştiren, sayısız eşyanın muayene işlemlerini tamamlamak üzere tek yetkili kılınan muayene memurlarının ek göstergesi 2200 olarak belirlenmiştir.

Bu konuda her dönem gümrük muayene memurlarının özlük haklarının düzeltilmesi gündeme gelmekte ancak bu gerçekleşmemektedir. Muayene memurları haklı olarak bir denetmenlik unvanına kavuşmak istemektedir. Sayıları 2 bin civarında olan, yıllık yaptıkları dış ticaret işlem hacminin 400 milyar doları bulduğu muayene memurlarının bu talebi oldukça makul bir istektir.

B Kadro memuriyet pozisyonu olarak değerlendirilen muayene memurluğu mesleğinin, mesleki kalitesinin artması açısından A Kadro hüviyetine bir an önce kavuşması gerekmektedir.

Kaşe alınıncaya kadar zorlu bir eğitim, staj ve sınav sürecini başarıyla tamamlamak zorunda olan muayene memurlarının talep ettikleri A Kadro isteğinin verilmemesi için hiçbir engel yoktur Her ne kadar B Kadro meslek olsa da muayene memurları yaptıkları iş ve yarattıkları katma değer açısından çoğu a kadrodan daha iyi bir kariyer meslek olduğu da belirtmek gerekir.