İdari Yargı Hakimliği Hakkında Bilgi

İdari Yargı Hakimliği Hakkında Bilgi

İdari Yargı Hakimliği; idari davalarda yargılama yapan hakimlerdir. Hukuk sistemi içerisinde son derece önem arz eden bir makamdır. Hukuk fakültesi mezunlarının seçebileceği idari yargı hakimliği günümüzde de saygın olan bir meslektir.

Adalet Bakanlığı bünyesinde 2577 sayılı İdari Yargılama Usûl Kanunu hükümleri uyarınca, İdari nitelikli davalara bakmakla görevli hakimlerin ifa ettiği Hakimlik mesleğidir. Usûl yönünden temelde 2577 sayılı Kanun hükümlerince görev yapan İdari Yargı Hakimleri, görevleri yönünden diğer Hakim ve Savcılar gibi 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu hükümlerine göre atanmakta ve görev yapmaktadırlar.

Kimler İdari Hakim Olabilir?

İdari Yargı Hakimliği mesleğine girişte daha evvel üniversitelerin Hukuk Fakülteleri’nden mezun adayların yanı sıra İktisadi ve İdari Bilimler, Siyasal Bilgiler, İktisat ve İşletme Fakülteleri’nden mezun olup, Lisans eğitimlerinde yeteri kadar hukuk dersi almış olan adaylar girebilmekteydi. 9 Temmuz 2018 tarihinde yayımlanan 703 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu’nda yapılan düzenleme ile bu kısıtlar değişikliğe uğramıştı. Ancak 24 Ekim 2019 tarihinde yayımlanan 2019 Yargı Reformu’nun ilk paketi ile gelen değişiklik hükümleri gereği hüküm eski haline döndürüldü.

İlgili hükmün son hali aşağıdaki gibidir;

”İdarî yargı adayları için; hukuk fakültesinden mezun olmak veya
yabancı bir hukuk fakültesini bitirip de Türkiye’de hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava girip
başarı belgesi almış bulunmak, hukuk fakültesinden mezun olanlar dışından alınacak adaylar bakımından, her dönemde
alınacak aday sayısının yüzde yirmisini geçmemek üzere ihtiyaç oranında, hukuk veya hukuk bilgisine programlarında
yeterince yer veren siyasal bilgiler, idarî bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az dört yıllık yüksek öğrenim yapmış veya
bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun olmak”

Yüzde 20’lik Kota Geri Geldi!

24 Ekim 2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Yargı Reformu hükümleri içerisinde yer alan 9. madde uyarınca İdari Yargı Hakimliği mesleğine girecek olan İdari Bilimler, İktisat, Maliye ve Siyasal Bilgiler alanlarından mezun adaylar için, mesleğe alınacak olan aday sayısının en fazla yüzde yirmisi kadar adayın başarılı olabileceği hükmü yer aldı. Yani İdari Yargı Hakimliği mesleğine girecek olan adayların 100 kişilik bir alımda en fazla 20 tanesi Hukuk Fakültesi dışında fakültelerden mezun olmuş olan adaylar arasından başarılı olabilecek.

Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı ve İdari Yargı Ön Sınavı

İdari Yargı Hakimliği sınavına girmek için herhangi bir KPSS puan koşulu bulunmamaktadır. Ancak 2019 Yargı Reformu ile birlikte İdari Yargı Hakimliği sınavına başvuru koşullarına iki ayrı başvuru grubu için ek ön eleme sınavı başarısı koşulları getirilmiştir.

-Hukuk Fakültesi mezunları için; Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavında başarılı olmak
-İİBF/SBF mezunları için; İdari Yargı Ön Sınavında başarılı olmak

koşulları İdari Yargı Hakimliği Sınavına başvuru koşulu olarak ilave edilmiştir. Ancak ilgili ön koşul, 24 Ekim 2019 tarihi sonrasında Hukuk Fakültesi veya İİBF/SBF öğrenimine başlayacak olan adaylar için uygulanacak, diğer adayları etkilemeyecektir.

İdari Yargı Hakimi Nasıl Olunur?

İdari Yargı Hakimi olmak isteyen adayları iki aşamalı bir yarışma sınavı beklemektedir. Bu yarışma sınavı Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi ÖSYM tarafından gerçekleştirilen İdari Yargı Hakimliği Adaylığı Yazılı Sınavı ve Adalet Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen Sözlü mülakattan oluşmaktadır.

İdari Yargı Hakimliği Sınavı’na Başvuru

İdari Yargı Hakimliği Sınavı başvuruları sınava başvuracak gruplara göre değişkenlik gösterebilmekte ve bazı gruplar için ilave başvuru yükümlülükleri getirebilmektedir. Sınav İdari Yargı Hakimliği Mezun Alımı ve İdari Yargı Hakimliği Avukatlık Mesleğinden Geçiş olmak üzere iki grup için düzenlenmektedir.

Sınava başvuruda bulunacak olan Hukuk Fakültesi mezunlarının, mezun sınavı için yapacağı başvurular için yapması gereken ilave bir şey bulunmamaktadır. Ancak İdari Yargı Hakimliği mezun sınavına başvuruda bulunacak olan ve Hukuk Fakültesi dışında Bakanlık tarafından ilanda sınava başvurabileceği belirtilen mezun gruplarının sınava başvuru aşamasında birtakım belgeleri Bakanlığa ibraz etmesi gerekmektedir.

Yine İdari Yargı Hakimliği Avukatlık Mesleğinden Geçiş Sınavı için yapılacak başvuruda adayların Avukatlık durumlarını ispatlar belgeleri Bakanlığa ibraz etmeleri gerekmektedir.

İdari Yargı Hakimliği Yazılı Sınavı

İdari Yargı Hakimliği yazılı sınavı Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi ÖSYM tarafından gerçekleştirilmektedir. Yazılı sınavda adaylara 30 tanesi Genel Kültür – Genel Yetenek konularından, 70 tanesi ise Alan Bilgisi konularından olmak üzere toplamda 100 adet soru yöneltilmektedir.

Sorular çoktan seçmelidir ve sınavda yanlış yanıtlar doğru yanıtları etkilememektedir. Ancak sınavda alan bilgisinden yapacağınız doğrular başarı puanınızın hesaplanmasında %80 oranda etkili iken, genel kültür – genel yetenek kısmından yapacağınız doğrular %20 oranında etkilidir.

Yazılı sınavda adayların sorumlu oldukları dersler ve soru sayıları aşağıdaki gibidir;

Genel Yetenek – Genel Kültür Bölümü

Genel Yetenek – Toplam 15 soru
-Türkçe Dersi
-Matematik ve Geometri Dersi

Genel Yetenek kısmında adaylara sadece Türkçe, Matematik / Geometri soruları yöneltilmekte, Kamu Personeli Seçme Sınavı’ndaki gibi sözel mantık ve sayısal mantık soruları sorulmamaktadır.

Genel Kültür – Toplam 15 soru
-Tarih Dersi
-Temel Vatandaşlık Dersi

Alan Bilgisi Bölümü

-Anayasa Hukuku Dersi – 7 soru
-İdare Hukuku Dersi – 7 soru
-İdari Yargılama Usûl Hukuku Dersi – 7 soru
-Ceza Hukuku Dersinin Genel Hükümler Kısmı (Türk Ceza Kanunu’nun llk 72 maddelik bölümü) – 7 soru
-Medeni Hukuk Dersi – 7 soru
-Medeni Usûl Hukuku Dersi – 7 soru
-Borçlar Hukuku Dersinin Genel Hükümler Kısmı (Türk Borçlar Kanunu’nun ilk 206 maddelik bölümü) – 7 soru
-Vergi Usul Hukuku Dersi – 7 soru
-Vergi Hukuku Dersi – 7 soru
-İktisat Dersi ile Maliye Dersi – 7 soru

Toplamda 100 sorunun bulunduğu sınavda adaylara her alan için ayrı ayrı kitapçıklar dağıtılmaktadır. İdari Yargı Hakimliği sınavına katılan adaylar toplamda iki oturumda sınavı tamamlamaktadır. Bu oturumlar; Genel Kültür – Genel Yetenek / Ortak Alan oturumu ile İdari Yargı Oturumu’dur.

Ortak alandan kasıt Adli Yargı Hakimliği sınavının da gerçekleştirilmesi durumunda, Adli Yargı Hakimliği sınavı ile ortak olan dersler üzerinden yapılacak olan oturumdur. Bu oturumda adaylara Anayasa Hukuku, İdare Hukuku, İdari Yargılama Usûl Hukuku, Medeni Usûl Hukuku ve Medeni Hukuk derslerinden toplam 35 soru, Genel Kültür ve Genel Yetenek kısmı ile birlikte toplam 65 soru yöneltilmektedir.

Geri kalan 35 soru ise diğer konulardan sadece İdari Yargı Hakimliği sınavına katılan adaylara sorulmaktadır. Bu konuya dair tüm detayları, oturumların nasıl idame ettirildiğini, oturum sürelerini ve diğer merak ettiğiniz hususları bulabileceğiniz yazımız;

İdari Yargı Hakimliği alımının ilk kısmı olan İdari Yargı Hakimliği yazılı sınavında başarılı olmak isteyen adayların sınavdan en az 70 puan almaları gerekmektedir. Ancak özellikle alım sayısı oldukça kısıtlı olan bu mesleğin sözlü mülakatına katılmaya hak kazanmak için adayların 70 puan alması tek başına yeterli değildir.

Diğer yandan adayların mesleğe alınacak olan aday sayısının toplam 3 katı kadar aday içerisinde yer alması gerekmektedir. Bu durumda mesleğe 100 kişi alınacağının duyurulması durumunda yazılı sınavı geçerek sözlü mülakata katılmaya hak kazanacak olan aday sayısı 300 kişidir.

İlk 300 içerisinde yer almayan adaylar diğer başarı kıstası olan 70 puanı almış olsalar bile sözlü mülakata katılmaları mümkün olmayacaktır.

İdari Yargı Hakimliği Sözlü Mülakatları

İdari Yargı Hakimliği yazılı sınavını başarılı bir şekilde geride bırakmış olan adaylar Adalet Bakanlığı’nca gerçekleştirilen sözlü mülakata katılacaklardır. Sözlü mülakat süreci neticesinde adayların başarılı olabilmeleri için yine en az 70 puan almaları ve mesleğe alınacak aday sayısı kadar kişi içerisinde yer almaları gerekmektedir.

Gerçekleştirilen sözlü mülakatlar neticesinde mesleğe alınacak adaylar belirlenirken İİBF/SBF mezunu adaylardan alınacak aday sayısı, toplam aday sayısının %20’sini aşamayacaktır.

İdari Yargı Hakim Adaylığı Süreci

Yazılı ve sözlü sınavları başarı ile geride bırakan ve güvenlik soruşturmasında da olur alarak İdari Yargı Hakimliği mesleğine atanmaya hak kazanan adayları bir dizi eğitim ve staj süreci beklemektedir.

Bu süreç boyunca meslekte hakim adayı olarak görev yapacak olan meslek mensuplarının staj takvimi 1 Haziran 2004 tarih 25479 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan; Hakim ve Savcı Adaylarının Staj Dönemi ile Staj Mahkemelerine İlişkin Yönetmelik hükümlerince düzenlenmektedir.

Bu yönetmeliğin İdari Yargı Hakim Adaylarının Stajı Bölümü’nün Staj Yapılacak Yerler ve Süreleri başlıklı 18. maddesi hükümlerine göre İdari Yargı Hakim Adaylarının staj takvimi şu şekildedir;

-Danıştay Başkanlığı’nda 6 ay
-İdare Mahkemesi’nde 4 ay
-Vergi Mahkemesi’nde 4 ay
-Bölge İdare Mahkemeleri’nde 2 ay
-İl Valilikleri’nde 1 ay

olmak üzere toplam 17 ay. Bu 17 aylık süreç Avukatlık mesleğinden İdari Yargı Hakimliği’ne geçiş yapanlar için ise biraz daha farklı ve kısa tutulmuştur. Toplam yedi aylık bir staj süresi öngörülmüş olan Avukatlık mesleğinden İdari Yargı Hakim Adaylığı mesleğine geçenler için staj yapılacak birimler şu şekildedir;

-İdare Mahkemeleri’nde
-Vergi Mahkemeleri’nde
-Bölge İdare Mahkemeleri’nde

İdari Yargı Hakimliği Adayı olarak mesleğe başlamış olan bir meslek mensubunun adaylık süresi iki yıldır. Bu süre Avukatlık mesleğinden geçenler için ise bir yıldır. Staj süreçlerinin öncesinde ve sonrasında adaylar belirlenecek bir program dahilinde Türkiye Adalet Akademisi’nde eğitime tâbi tutulurlar. Bu eğitim süreci sonunda ise adayları, aday unvanının kaldırılması için bir yeterlik sınavı süreci beklemektedir.

Yeterlik sınavı mezun gruplardan mesleğe girenler için iki yılın sonunda, Avukatlık mesleğinden geçenler için bir yılın sonunda gerçekleştirilmektedir.

Yazılı Sınav

Yeterlik Sınavı yazılı sınav ve sözlü sınav olmak üzere iki aşamalı olarak yapılmaktadır. İlk aşama olan yazılı sınavda başarılı olabilmek için adayların en az 70 puan almaları gerekmektedir. Bu aşamada başarılı olamayan adaylara iki ay içerisinde ikinci bir sınav hakkı tanınmaktadır.

Sözlü Sınav

Yazılı sınavda başarılı olan adaylar Bakanlık ikisi asil birisi yedek olmak üzere belirlenmiş olan komisyonca gerçekleştirilmektedir.

Sözlü sınav neticesinde adayların mesleğe atanmasına esas başarı puanı; yazılı sınavda almış oldukları puanın %60’ı, sözlü sınavda almış oldukları puaın %40’ı alınarak hesaplanmaktadır. Adayların, adaylıklarının kaldırılarak mesleğe atanabilmeleri için bu şekilde hesaplanan nihai puanlarının en az 70 puan olması gerekmektedir.

Başarısızlık Hali

Sınavlarda başarılı olamayan adaylar, dilerlerse Bakanlığın merkez veya taşra teşkilatı birimlerinde kendilerine uygun bir memuriyet kadrosunda görevlendirilebilirler. Bu şekilde bir tercihte bulunmayan adayların adaylıklarına Bakanlık tarafından re’sen son verilmektedir.

Yaptırımlar

Meslek öncesinde gerçekleştirilecek eğitimi tamamlanmadan görevinden ayrılan adaylar, eğitimini tamamlamış ve mesleğe kabul edilmiş olanlardan meslek öncesi eğitim süresi kadar çalışma gerçekleştirmeden görevden ayrılan meslek mensupları; kendilerine ödenmiş olan aylık, ödenek, tazminatların toplamının iki katı kadar tutarı geri ödemek zorundadırlar.

Mesleğe Atanma ve Görev Yerleri;

Tüm yeterlik koşullarını başarı ile geride bırakarak adaylığı kaldırılan meslek mensupları artık İdari Yargı Hakimi olarak göreve atanacaktır. Bu atama Hakimler ve Savcılar Kurulu HSK’nın kararı ile gerçekleşmektedir.

Meslek mensuplarının ilk atamaları, atanmalarına mani herhangi bir durum yok ise eş durumu ve teşkilatta vaki olan ihtiyaçlar göz önünde tutularak ad çekme yöntemi ile belirlenmektedir.

İdari Yargı Hakimliği mesleğinin Adli Yargı Hakimliği’ne kıyasen çalışma alanı daha dardır. Ülkenin her yerinde Adli Yargı teşkilatı bulunurken İdare ve Vergi Mahkemeleri daha dar bir alanda görev yapmaktadır. Bu yönden İdari Yargı Hakimliği bir nebze avantajlı sayılabilir. Şu anda ülke genelinde 47 İdare Mahkemesi, 25 adet Bölge İdare Mahkemesi bulunmaktadır ve meslek mensupları bu mahkemelerde görevlendirilmektedir.

Yine meslek mensuplarının ihtiyaç olması durumunda Danıştay Başkanlığı’nda tetkik hakimi olarak görev yapma imkanı da bulunmaktadır.

İdari Yargı Hakimi Ne İş Yapar?

İdari Yargı Hakimliği mesleğine atanmış olanları temelde iki dava alanı beklemektedir. Bunlar İdare Mahkemeleri’nde görev yapanlar için idari davalar, Vergi Mahkemeleri’nde görev yapanlar içinse vergi davalarıdır.

Temelde İdari Yargı Hakimleri’nin dava süreçlerini 2577 sayılı İdari Yargılama Usûl Kanunu, kıyasen uygulanan hükümleri ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu belirlemektedir.

İdari Yargı davaları ciddi oranda duruşmasızdır. Hatta duruşmasız olması, evrak üzerinden tamamlanması esas, duruşma yapılması ise istisnadır. Ancak kanunda öngörülen hallerde duruşma ile dava görülebilmektedir. Bu yönden davaların ciddi bir kısmı evrak ve belgeler üzerinden çözülmekte ve sonuca bağlanmaktadır. Bu mesleği icra edecek olan kişilerin okumayı sevmesi ve okuduklarını yorumlayabilme, bunlardan bir hüküm çıkarabilme kabiliyetinin olması mesleği icra edebilmeleri için onlara kolaylık sağlayacaktır.

Mesleği icra ederken İdare’yi ilgilendiren hemen hemen tüm mevzuata belli oranda hakim olmak gereklidir. Usûlen bağlı bulunulan kanunlar nispeten kısıtlı bir alan iken, muhatap olunacak dava çeşitleri itibariyle Devlet Memurları Kanunu, Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu gibi kanunlara ve kısmen açılacak davalara bağlı olarak ÖSYM’nin ve Kurumların sınav mevzuatına hakim olmak gerekebilecektir.

İdari Yargı Hakimliği’nde verilen kararlar, Adli Yargı davalarından farklı olarak konu ile alakası olan tüm kesimleri ilgilendirmektedir. Bu yüzden verilen kararların pasif olarak da etkileyeceği çok insan bulunmaktadır. Konuya bağlı olarak bu kapsam bazen milyonlarca insan olabilmektedir. Bu nedenle bir anlamda sorumluluğu ve yükü ağır olan bir meslektir.

İdari Yargı Hakimliği Özlük Hakları

İdari Yargı Hakimleri Anayasal olarak Hakimlik Teminatı ile donatılmışlardır. Bu teminat gereğince meslek mensupları;

-Bir mahkeme veya kadronun kaldırılmış olması sebebiyle özlük haklarından, aylık ve ödeneklerinden mahrum bırakılamazlar,
-Kendileri talep etmedikçe 65 yaşına gelmeden emekli edilemezler,
-Azledilemezler.

Bu hükümlerin istisnaları meslekten çıkarmayı gerekli kılan bir suçtan dolayı hüküm giymiş olmak, mesleği icra edemeyecek derecede sağlık sorunu olduğu kesin olarak anlaşılmış olmak ve meslekte kalmalarının uygun olmadığına karar verilmiş olmaktır.

İdari Yargı Hakimleri diğer hakim ve savcılar gibi, 7200 ek göstergeye tâbi olarak görev yapmaktadırlar ve iki yılda bir derece alabilmektedirler.