Kayıtdışı İstihdam Oranı Açıklandı! Artışın Sebepleri Neler Olabilir?

16 Ekim 2022 tarihinde TÜİK tarafından açıklanan verilere göre Türkiye’de Kayıt dışı İstihdam Oranı Temmuz 2023 dönemi için, bir sene evvel aynı döneme göre 0.9 puanlık artış göstererek; %35.2 oranında gerçekleşti. Bu oranın gerçeği ne kadar yansıttığını, kayıt dışılığın ne olduğunu ve neden artış gösterdiğini yazımızın ilerleyen bölümlerinde ele alacağız.

İşkur İstihdam Uzman Yardımcılığı Mesleği, Maaşı ve Sınavı

Kayıt Dışı İstihdam Nedir? Ne Demektir?

Kayıt dışı istihdam verilerini oluştururken TÜİK, hiçbir Sosyal Güvenlik statüsüne tabi olmadan çalışmayı baz almaktadır. Aslında Kayıt Dışı İstihdam 3 ana başlıkta ortaya çıkmakta ve TÜİK verilerinin eksikliğini gözler önüne sermektedir,

-Çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu’na hiç bildirilmemesi

-Çalışanların çalışma gün sayılarının eksik bildirilmesi

-Çalışanların ‘Prime Esas Kazanç’larının eksik bildirilmesi.

Bu üç noktayı bir arada değerlendirdiğimizde Kayıt Dışı İstihdam’ın ülkemizde çok çok daha yüksek olduğunu öngörmek mümkündür. Ülkemizde birçok kişi ya habersiz olarak işverenleri tarafından eksik gün ile bildirilmekte ya da çok daha yüksek ücretler ile çalışmasına rağmen Asgari Ücret tutarı üzerinden bildirilmektedir. Bu iki kalemin de eklenmesiyle kayıt dışı istihdamın ekonomik ve sosyal maliyeti gerek toplumun gerekse devletin omzunda ciddi bir yük teşkil etmektedir. kamu haber

Kayıt Dışı İstihdam Nasıl Önlenebilir?

Kayıt dışı istihdamın önlenmesindeki en temel rol Sosyal Güvenlik Denetmenleri başta olmak üzere tüm kamu kurumlarının denetim personeline aittir. Özellikle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İhbar Hattı Alo 170, BİMER ve CİMER üzerinden kuruma intikal eden ihbarların değerlendirilmesiyle kayıt dışı istihdamın önlenmesinde çok ciddi hamleler yapılabilecektir.  Ancak bunun önünde ciddi engeller vardır ve en kısa sürede bu engeller ortadan kaldırılmazsa kayıt dışı istihdam oranındaki artış trendi sürecektir.

Kayıt Dışı İstihdam Neden Artıyor?

Bu konuda en ciddi eksiklik tabi ki eğitim. Köklü işçi ve işveren eğitimleri, bu noktada yapılacak yapısal reformlar ile doğal bir azalış gözlenecektir muhakkak ki. Ancak bu yine kayıt dışılığı tam anlamıyla önleyemeyecek ve adeta bir doğal oran ortaya çıkacaktır. Bu doğal oranın erimesinde ise en temel rol Sosyal Güvenlik Denetmenleri’ne düşmektedir. Sosyal Güvenlik Denetmenleri ülkenin her köşesinde kayıt dışının önlenmesi için gelen ihbarları değerlendirmekte ve sadece bir iş günü içinde dahi binlerce emek sahibinin sigortalılığını sağlamakta, eksik primlerini gerçek değerlerine yükseltmekte ve eksik günlerin tamamlanmasını sağlamaktadır. 

Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının denetim personellerinin tespitleri ile de katkı sağlanan bu sirkülasyona dair aksilikler en kısa sürede giderilirse Kayıt Dışı İstihdam’daki yükseliş ters yöne dönecek ve azalışa geçecektir. 

Bu engellerin temelinde iki unsur bulunmaktadır. 

-Özlük hakkı sorunu ve personelin kurumda tutulamaması.

-Yerel etkiler

–Özlük Hakları noktasında muzdarip bir meslek grubu olan Sosyal Güvenlik Denetmenleri; 2200 Ek gösterge ile görev yapmakta, bu da diğer denetim personellerinin gerisinde yer almasına neden olmaktadır. Daha iyi imkanlar isteyen adaylar ders çalışmayı sürdürmekte ve eforlarını daha iyi özlük haklarına sahip kurumlara ve mesleklere geçmek için harcamaktadırlar. Bu noktada yapılacak düzenlemeler kurumun hedef denetim personeli sayısına ulaşmasını ve daha etkin denetim gerçekleştirmesini sağlayacaktır.

İşkur İstihdam Uzman Yardımcılığı Maaşı Ne Kadar?

–Yerel Etkiler 

Yerel etkiler özellikle küçük illerde sürekli yaşayan, hayatını idame ettiren personelin yüzünün eskimesi olarak niteleyebileceğimiz etkilerdir. Bunun aşılmasında temel çözüm özlük hakkı iyileştirmesini de ihtiva edecek şekilde Grup Başkanlıkları’nın kurulması ve belli periyotlarda denetimlerin gerçekleştirilmesi şeklinde olabilir.

Tüm bu konular bir arada ele alındığında yaklaşık %50 oranında olan oranın düşürülmesi için en kısa sürede yukarıda sözünü ettiğimiz tedbirler alınmalıdır. Aksi halde Kayıt Dışı İstihdam’ın yükünü tüm ülke olarak gerek ekonomik gerekse sosyal anlamda taşıma mecburiyetinde kalacağız.