Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde oluşturulan Risk Analizi Genel Müdürlüğü nedir? Görevleri neler olacak? Nasıl personel istihdamı gerçekleştirecek? Detayları haberimizde buabilirsiniz.
Maliye Bakanı Sn. Naci AĞBAL’ın TBMM Genel Kurulu’nda bütçe görüşmeleri esnasında kendisine MHP Milletvekili Arzu ERDEM tarafından yöneltilen soruya cevaben kurulacak ve personel alınacak bir birim olarak dile getirdiği Risk Analiz Merkezi’nin ne olduğunu, işlevinin ne olacağını ve personel alımının nasıl olabileceğini hep birlikte değerlendireceğiz. Kamu Haber
Risk Analizi Maliye Bakanlığı içerisinde, Vergi Denetim Kurulu bünyesinde zaten var olan bir yapıdır. Bu yapının temel amacı Bakanlığın vergi hasılatını yukarıda tutmak ve haksız iadelerin önüne geçmek amacıyla mükellefleri sınıflandırmasıdır.
Temelde mükelleflerin risk haritasını çıkarmak ve buna göre belli kriterlere dayanarak mükellefleri ayırmaktır.
Buna Neden Gerek Duyuldu?
Bildiğiniz üzere Sn. Naci AĞBAL’ın %18’lik iş yapması gerekirken, işlemlerini ve alışverişlerini %1 KDV oranı ile işlem yapan ‘su’ işleri yapan işletmesinden gösteren bir mükellef örneği vermişti. %17’lik haksız bir iadenin ortaya çıktığı bu ve buna benzer örneklere dayanılarak bakanlık risk analiz merkezini Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde de kurma gereği hissetmiştir. Söylediğimiz gibi VDK bünyesinde zaten yer alan bu yapı, Gelir İdaresi Başkanlığı altında da örgütlenerek daha etkin vergilendirme sağlanması amaçlanmaktadır.
Asıl amaç var olan bir yapıyı daha çok güçlendirmek ve Vergiye Gönüllü Uyumu sağlamaktır. Başvurulan yasa dışı yollardan insanları otomatik bir mekanizma ile uzak tutmaktır. Bu doğrultuda 05.12.2017 tarihli 7061 Sayılı torba yasanın 81. maddesi ile GİB teşkilat kanununda aşağıdaki değişiklik gerçekleştirilmiş ve yasal adım da atılmıştır.
“i) Vergiye gönüllü uyumu artırmak, vergi kayıp ve kaçağı ile mücadele etmek ve tahsilatta etkinliği artırmak amacıyla mükellefiyet, vergilendirme ve vergiye uyum düzeyine ilişkin yapılacak çalışmalar için her türlü bilgi, veri ve istatistiği toplamak suretiyle oluşturulacak Risk Analizi Sistemi üzerinden risk analizi yapmak ve vergiye gönüllü uyum düzeyini ölçmek.”
Mükellefler Hangi Kriterlere Göre Sınıflandırılıyor?
Bu sorunun yanıtı en temel düzenleme alanı olan 2015/1 sayılı KDV İç Genelgesi’nde kendisini göstermektedir.
Bunları temel başlıklara şu şekilde ayırabiliriz;
-Haklarında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediğine dair tespit bulunanlar,
-Bu tespite muhatap olanların inceleme ve tespit dönemindeki ortakları, kanuni temsilcileri, bunların kurdukları/ortak oldukları mükellefler
-Bilinen adresinde bulunmadığına dair haklarında tespit bulunanlar
-Defter ve belgelerini ibraz etmediklerine dair haklarında tespit bulunanlar
-Hakkında olumsuz rapor/tespit bulunanlardan mal veya hizmet alan mükellefler.
-Haklarında KDV açısından ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz uygulananlar
Bu kriterlerin tespiti öncesi ise işleyiş şu şekildedir;
Vergi dairelerine risk analiz merkezinden risk teşkil edebilecek mükelleflerden oluşan “incelemeye sevk edilen mükellefler” adı ile bir mükellef listesi gönderilmektedir.
Vergi dairelerinde Gelir uzmanları yoklama yazarlar ve Yoklama memurları detaylı bir yoklama tutarlar.
Bunların sonuçları Vergi dairelerine gönderilir.
Buna istinaden uzmanlar küçük bir komisyon raporu hazırlar ve ilgili mükellefin yukarıda sıralamış olduğumuz özel esaslara dahil edilmesini uygun görürler .
Müdür imzası ile bu raporlar başkanlığa gönderilir ve mükellef özel esaslara alınır.
Bu karara istinaden ilgili mükellefler hakkında Vergi Müfettişleri’ne inceleme emri gönderilir ve mükellefler kapsamlı bir teftiş ile karşı karşıya kalırlar.
Yeni Risk Analiz Merkezi Nasıl Teşkilatlanabilir?
Yeni bir bağlı kuruluş olmasından daha çok, Gelir İdaresi Başkanlığı’nda bir daire başkanlığı şeklinde teşkilatlanması ve çalışma kapasitesinin artırılması amaçlanmaktadır. Böylece yukarıda bahsetmiş olduğumuz Vergiye Gönüllü Uyum amacına yönelik daha faal bir merkez haline getirilecektir.
Risk Analiz Birimi Genel Müdürlük statüsünde Bakanlığa bağlı olarak 18 Nisan 2020 tarihinde yayınlanan düzenleme ile kurulmuştur. Risk Analizi Genel Müdürlüğü’ne verilen görevlerse şu şekildedir;
Hangi Kadrodan Alım Yapılabilir?
Merkezin Ankara’da kurulacak olması, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Merkez teşkilat personeli olan Devlet Gelir Uzman Yardımcılarının merkezde istihdam edileceği ihtimalini güçlendiriyor. Kurumun epeydir alım yapmadığı bu kadronun TBMM’deki beyanında Naci AĞBAL tarafından zikredilmiş olması da bu ihtimal üzerinde durulmasına sebebiyet veriyor.
Sayın Naci AĞBAL döneminde ilk kez olarak dile getirilen Risk Analizi konusu 18 Nisan 2020 tarihinde yayınlanan Resmi Gazete”de kurulduğu ilan edilen Risk Analizi Genel Müdürlüğü ile resmiyet kazanmıştır. Son dönemde 2020 yılı için istihdam edileceği belirtilen Hazine ve Maliye Uzman Yardımcılarının yeni kurulan bu Genel Müdürlük uhdesinde risk analizi alanında görevlendirileceği yönündeki söylentilerin üzerine yapılan bu düzenleme daha da anlam kazanmıştır. Her ne kadar Naci AĞBAL döneminde planlama Devlet Gelir Uzmanları’nın görevlendirilmesi şeklinde olsa da yeni dönemde ihdas edilen kadrolarla beraber değerlendirdiğimizde Hazine ve Maliye Uzman Yardımcılığı için yapılacak olan 500 kişilik alımın bu noktada yoğunlaşması çok daha olasıdır.
