Orta Gelir Tuzağı Nedir? Nedeni Nedir? Nasıl Politikalarla Çıkılır?

Orta gelir tuzağı nedir? Orta gelir tuzağının nedenleri nelerdir? Orta gelir tuzağından nasıl çıkılır? Orta gelir tuzağından çıkmak için nasıl politikalar uygulanmalıdır? Türkiye orta gelir tuzağında mı? Orta gelir tuzağı Türkiye için geçerli mi? Detayları haberimizde bulabilirsiniz.

Orta Gelir Tuzağı Nedir? Orta Gelir Tuzağının Nedenleri Nelerdir?

Orta gelir tuzağı, ekonomide belirli bir kişi başına gelir seviyesine ulaşıldıktan sonra, o gelir düzeyinin üzerine bir türlü çıkılamaması durumuna verilen addır. Yani orta gelir tuzağı bir büyüme trendi yakalanarak erişilmiş olan kişi başına gelir düzeyinin o seviyede takılıp kalması, daha öteye bu düzeyin taşınamıyor olması durumudur. Orta gelir tuzağının belirdiğini söylemek için sabit bir kişi başına gelir düzeyi tanımlanmamaktadır. Ancak buna dair bazı uluslararası kuruluşların belirlediği kriterler baz alınarak yorum yapmak mümkündür.

Orta gelir tuzağının ortaya çıkması bir anlamda büyümenin yavaşlaması ile oluşan bir sorundur. Bu büyümenin önündeki engelleri de orta gelir tuzağının temel sebepleri olarak değerlendirebiliriz. Orta gelir düzeyinde tıkanıp kalan ülkelerde görülen başlıca sorunları şu şekilde sıralayabiliriz;

• Ülkedeki yasal ve kurumsal şartların zayıf durumda olması
• Beşeri sermayenin ve fiziki sermayenin niteliklerinin düşük olması
• Ekonomik çeşitliliğin yüksek seviyede olmaması
• İhraç edilen ürünlerin çeşitlerinin az olması ve emek yoğun ürünlerin toplam ihracat içerisinde daha fazla paya sahip olması
• Büyümenin dengeli bir kalkınma dağılımı ile desteklenemiyor olması.

Tüm bu sebepler ülkelerin büyüme trendlerini yavaşlatmakta ve kişi başına düşen geliri belirli bir seviyede sabit kılmakta ya da daha aşağı çekmektedir. Çözüm yolları da hiç şüphesiz bu sorunların ortadan kaldırılmasını hedefleyecek politikalar olacaktır.

Orta Gelir Tuzağından Çıkış Yolları Nelerdir? Orta Gelir Tuzağından Hangi Politikalarla Çıkılır?

Orta gelir tuzağından çıkış için orta gelir tuzağının tanımı gereği kişi başına düşen geliri arttırmak gerekmektedir. Bunu yaparken de orta gelir tuzağına yol açan yapısal bazı sorunları yapısal reformlar ile çözmek şarttır. Bu bağlamda devletlerin orta gelir tuzağından çıkış için öncelikli olarak uygulaması gereken politika işgücünün ve fiziki sermayenin düzeyini yükseltmesi şarttır. Bu bağlamda daha eğitimli ve güncel şartlara uyumlu bir nüfus yetiştirilmesi, mevcut çalışma hayatında bulunanlarınsa niteliklerinin işbaşı eğitim programları gibi çeşitli enstrümanlarla yükseltilmesi gerekmektedir. Fiziki sermayenin de artık teknolojik bir üretim biçimine evrilecek şekilde yeniden yapılandırılması, çağın gereği teknoloji yoğun üretim için atılımlar yapılması gerekmektedir. Özellikle ihracatı yapılabilecek inovatif ürünlerin ortaya koyulması ve teknoloji 4.0 olarak isimlendirilen robotik üretim süreçlerine de adapte olunması öncelikli çözüm yollarından olacaktır.

Bu hamleler hem daha yüksek katma değerli üretimi ve daha teknoloji yoğun ihracatı sağlayacak adımlar olacaktır hem de üretim verimliliğini artırarak gelişmiş olan ülkelerle rekabetin kapılarını aralayacaktır.

Bir diğer sorun olan yasal ve kurumsal şartların zayıflığına dair hükümetlerin mülkiyet hakkı, demokrasi, özgürlük gibi alanlarda yapacağı gerek yasal gerekse tatbiki uygulamalar ülkenin finans sistemine rahatlama getirecek ve ülkeye teknoloji yatırımları dahil bir çok alanda yatırım yapılmasının önünü açacak ve büyümeyi destekleyecektir. Bu uygulamaların geriye gitmesi ise her geçen gün ülkenin belirli bir büyüme düzeyine ve belirli bir gelir düzeyinde saplanıp kalmasına yol açacak gelişmeler arasında yer alacaktır.

Son olarak yapılabilecek önemli uygulamalardan birisi de kalkınmanın dengeli bir şekilde dağılımını sağlamaktır. Bu sektörler arasında faktör gelirlerinin dengeli dağılımını ifade ederken toplum ve dahi hane halkı açısından adaletli bir gelir dağılımını ifade etmektedir. Kalkınma en öz haliyle büyümeden elde edilen kazanımların dengeli bir şekilde dağıtımını ifade etmektedir. Bu yüzden büyüme kadar kalkınmanın da politikalar ile desteklenmesi şarttır. Vergi politikaları, sübvansiyonlar, teşvikler bu amaç doğrultusunda düzenlenmelidir. Yapılacak bu düzenlemenin semeresini diğer politikaların da eş zamanlı olarak uygulanması durumunda hızlanan bir büyüme olarak alacak olan politika yapıcıların orta gelir tuzağına düşmemek ya da düşülmüşse bundan çıkmak için bütüncül bir yaklaşımla bu uygulamaları hayata geçirmeleri gerekmektedir.

Tüm bunları yaparken devlet ekonomiye asgari müdahil olmalı, mümkün mertebe büyümeye lokomotif olacak sektörlere hareket alanı sağlamalıdır. Gerek hane halklarına kalkınmanın transferinin getireceği talep artışı gerekse bunu karşılayacak biçimde arz imkanı sunulması büyümeyi güdüleyecek önemli adımlar olacaktır. Bu temel üzerine demokrasi ve özgür bir ortam da sağlanırsa ülkelerin orta gelir düzeyinde saplanıp kalması durumu kolay kolay söz konusu olmayacaktır.

Türkiye Orta Gelir Tuzağında Mı? Orta Gelir Tuzağı Türkiye İçin Geçerli Mi?

Bir çok ekonomist Türkiye’yi dönem dönem orta gelir tuzağı riski ile karşı karşıya olarak nitelemektedir. 2019 yılı için Türkiye başlangıçta zor bir dönem olarak dikkat çekmiştir. 2019 yılının ilk iki çeyreğinde Türkiye küçülmüş, üçüncü çeyrek ile birlikte yeniden yukarı yönlü bir ivme yakalamıştır. 2019 yılının son çeyreğinde ise %6’lık bir büyüme yakalayan Türkiye orta gelir tuzağı riskinden çıkar bir görüntü vermiştir. Ancak 2020 yılı bildiğiniz üzere koronavirüs kovid 19 salgını ile tüm ülkelerde genel bir yavaşlamaya yol açmıştır. Bundan Mart 2020 yılından itibaren etkilenmeye başlayan Türkiye’nin de etkileneceği aşikârdır. 2020 yılının büyüme rakamlarını inceledikten sonra ekonomistler durumu tüm dünya için yeniden değerlendireceklerdir. Bu değerlendirmelere göre bu durumu yeniden konuşmakta fayda olacaktır.

Orta Gelir Tuzağı ve büyüme sorunlarına dair fikirlerinizi beyan etmek ve sorularınızı sormak için Tıklayınız!