Özel Hukuk Dalları

Özel hukuk dalları hangileridir? Özel hukuk dalları nelerdir?     

Özel hukuk gerçek veya tüzel kişilerin birbirleriyle ilişkilerinin düzenleyen, irade serbestisinin sınırlarını belirleyen hukuk alanıdır. Hukuk, özel hukuk, kamu hukuku ve son dönemde ortaya çıkan karma hukuk olmak üzere üç parçaya ayrılmıştır. Hukuk evreninin yaklaşık %80’lik bir kısmını kapsayan özel hukuk alanı kendi içerisinde çok fazla dala ayrılmıştır.Devlet gücünün karışmadığı özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişilerin yaptığı tüm işlemler bu alana dahil olduğu gibi kamu hukuku tüzel kişilerinin kamu gücü ve üstünlüğünü kullanmadığı işlemlerde özel hukuk alanına dahildir.

Özel Hukuk Kamu Hukuku Farkları

•  Özel hukuk, irade serbestisi esasına dayanır, kamu hukukunda ise irade serbestisi mevcut değildir.

• Özel hukuk ilişkisi kurulması için çift taraflı anlaşma ve irade uyuşması gerekir. Kamu hukukunda devlet gücü devreye gireceği için böyle bir zorunluluk yoktur.Örneğin kişiler evlenirken karşılıklı ve uyuşan irade beyanında bulunur ancak ceza yargılamasında sanığın irade beyanı (fikri) önemsenmez.

• Özel hukukta tarafların yaptığı işlemlerin hukuka uygun olduğu yönünde mevcut bir karine yoktur. Kamu hukukunda ise idarenin eylem ve işlemleri aksi ispat edilene kadar hukuka uygundur.

• Kamu hukukunda resen icra yetkisi mevcuttur yani idare aldığı kararları resen uygular. Özel hukukta ise resen icra mümkün değildir örneğin bir borcun tahsili için icra takibi yoluna başvurmak gerekir hiç kimse güç kullanarak borcunu tahsil edemez.

Özel Hukukun Dalları Nelerdir?

1)    Medeni hukuk

Özel hukuk dalları arasında günlük hayatta en fazla karşılaştığımız alan medeni hukuktur. 4721 sayılı medeni kanun incelendiğinde 1030 madde ile en fazla düzenlemeye sahip özel hukuk dallarından olduğu rahatlıkla anlaşılmaktadır.Medeni hukuk tek bir alan gibi görünse dahi kendi içinde 5 alt dala sahiptir.

1.1.       Kişiler Hukuku

Dernek,vakıf kurulması, tüzel kişiliğin kazanılması, tüzel kişiliğin kaybı gibi tüzel kişilere ait temel kavramların yanı sıra gerçek kişilerin gaiplik, ölüm, doğum gibi hukuki durumlarını da düzenleyen hukuk alanıdır.

1.2.       Aile Hukuku

Aile hukuku; nişan evlilik, velayet, vesayet, boşanma, nafaka, mal paylaşımı gibi aile kavramının temelini oluşturan tüm hukuki kurumları içinde barındıran hukuk dalıdır.

1.3.       Eşya Hukuku

Eşya hukuku, eşya kavramı merkezinde şekillenen, eşya tanımı, sahipliği, zilyetliği,el değiştirmesi gibi hukuki olayları düzenleyen özel hukuk dalıdır. Menkul(taşınır), gayrimenkul (taşınmaz), tapu kayıtları, ayni hak iddiaları, ayni hak çözümleri tamamıyla eşya hukukunu alanında incelenmektedir.

1.4.       Miras Hukuku

Miras hukuku, murisin(miras bırakanın) terekesinin ( miras bırakılanlar) paylaşımına ilişkin temel kuralları koyan özel hukuk dalıdır. İrade serbestisi temeldir ancak saklı pay, tenkis gibi hukuki kurumlarla mirasçılar korunmaya çalışılmıştır.

2)    Borçlar Hukuku

Borç ilişkilerine ilişkin düzenlemeler ve sınırlamalar getiren özel hukuk dalıdır.Özel hukukta irade serbestisi esas olduğundan kuralları çoğunlukla tanımlayıcı veya yorumlayıcıdır. Emredici kurallar yalnızca sözleşmenin aşırı yönlerinin giderilmesinde veya irade sakatlıkları sebebiyle tarafların korunması amacıyla mevcuttur.

3)    Ticaret Hukuku

Ticaret hukuku, taraflar arasındaki ticari sayılabilecek ilişkileri düzenleyen özel hukuk dalıdır. Türk ticaret hukukunu düzenleyen 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 1553 maddeden ve 5 kitaptan oluşmaktadır.

a.    Ticari İşletme Hukuku:

b.    Kıymetli Evrak Hukuku

c.    Sigorta Hukuku

d.    Şirketler Hukuku

e.    Deniz Ticaret Hukuku

En fazla uygulama alanı olan iki kitap ticari işletme hukuku ve şirketler hukukudur.

4)    Milletler Arası Özel Hukuk

Aynı milletten olmayan kişilerin özel hukuk alanına tabi olan hukukuki ilişkilerine hangi ülke kanunlarının uygulanması gerektiğine dair düzenlemelerin bulunduğu hukuk dalı. Özel hukuk dalları arasında gelişime en fazla ihtiyacı olan ve küreselleşmeyle gelişme sürecine devam eden  milletler arası özel hukuktur. Milletler arası özel hukuk açısından en önemli kavram kanunlar ihtilafıdır. Kanunlar ihtilafı bir olaya hangi ülke kurallarının uygulanması gerektiğine karar verme işidir ve hukuki, mantıksal bir altlama yeteneği gerektirmektedir.

Yukarıda saydıklarımızın haricinde özel hukuk spor hukuku, sözleşmeler hukuku, uzay hukuku gibi henüz gelişmekte olan hukuk dallarında kapsamaktadır. Bu yönüyle özel hukukun sınırlarının tam olarak çizilemediğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Karma Hukuk

Kamu hukukuna mı yoksa özel hukuk dalına mı tabi olduğu kararlaştırılamayan hukuk alanlarını ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. KPSS