Savcı Nedir? Kimdir? Ne İş Yapar? Nasıl Olunur?

Türkiye’de son yıllarda tartışmalara konu olan başlık ‘adalet’ konusudur. Mülkün temeli olarak gösterilen adaletin yokluğunda insanlar hayatlarını, ailelerini, mallarını, işlerini, özgürlüklerini kaybetmektedir. Bu kapsamda adalet ihtiyacı ile başta Türkiye olmak üzere son yıllarda tüm dünyada büyük hareketler, eylemler yaşanmıştır. Toplumda adaleti sağlayacak yegane mekanizma ise kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttüğü faaliyetlerdir. Özellikle ‘savcı’ olarak çalışan adalet savaşçılarının rolü oldukça büyüktür. Savcılar suçla, adaletsizlikle mücadelede en önemli mekanizmaların başında gelmektedir. Türkiye’de binlerce kişi savcı olmak istemektedir. Savcılık mesleği ülkedeki en saygın ve en önemli mesleklerin başında gelse de pek çok kişi tam olarak bu mesleğin neyle ilgili olduğunu, görevlerinin neler olduğunu bilmemektedir. Bu nedenle hukuk eğitimi alanlar, hukuk mezunları, savcı olmak isteyenler, vatandaşlar “Savcı nedir?” “Savcı kimdir?” gibi sorular sormaktadır. Peki savcı ne iş yapar? Görevleri nelerdir? Kimler savcı olabilir? Savcı olma şartları nelerdir?

Savcı Nedir? Savcı Kimdir? 

Türk tarihinde önemli bir yeri olan savcı kelimesi devletin çıkarlarını ve hakkını korumak için faaliyet gösteren, kamunun, toplumun hakkını koruyan, yargıç veya hakim katında sanıklar karşısında duran görevliye denir. Adalet Bakanlığı bünyesinde görev yapan personeller adaleti tesis ederler. Suç oluştuğuna dair kanaat oluştuğunda devreye giren bu görevli devlet adına hareket ederek soruşturma yürütür. Yürütülen araştırmalar sonucunda, soruşturmalar neticelendikçe savcılar da iddianame hazırlayarak yargı sürecini hızlandırır. Personeller suçun olup olmadığını araştırmaktadır. Kanun tarafından kendilerine tanınan yetki ve görevlendirme ile araştırma süreçlerini yürüten adalet savaşçıları şikayet edildiğinde, ihbar yapıldığında veya kendileri şahit olduğunda harekete geçebilir. Personeller soruşturmaları, araştırmaları kapsamında her türlü araştırmayı yapabilmektedir. Tespit edilen bulgular, bulunan deliller ile soruşturma dosyası oluşturulur. Dosya oluştuktan sonra ise suç işlenmişse failler hakkında ceza kanunu kapsamında iddianame hazırlanır. Ceza kanununda her suç için istenmesi gereken cezalar belirtilmiştir. Savcılar da bu kapsamda kanun doğrultusunda sanıklar hakkında ceza isteyebilir. Ayrıca bu personellere cumhuriyet adına görev yaptığına dikkat çekmek için “cumhuriyet savcısı” da denmektedir. En büyük idari yargı makamı olan Danıştay’da görev yapan savcılara daha önce “kanun sözcüsü” denirken şimdi “danıştay savcısı” denmektedir.

Savcı Çeşitleri Nelerdir? 

Türkiye’de birden fazla savcı çeşidi bulunmaktadır. Temelde her personel Adalet Bakanlığına bağlı olsa da bağlı oldukları alt kuruluşlar farklı olabilmektedir. Ayrıca şunu da belirtmek gerekir ki devletin en önemli denetim mekanizmalarından biri olan savcılar, Hakimler ve Savcılar Kanunu kapsamında incelenir ve denetlenir.

Savcılar idari ve adli yargı olmak üzere 2 farklı alanda çalışabilirler. Adli yargıda çalışan personeller şehirlerde, ilçelerde cumhuriyet başsavcısı, cumhuriyet başsavcı vekilleri, cumhuriyet savcıları, yargıtay cumhuriyet savcıları, adalet bakanlığına bağlı idari görevlerde çalışabilmektedir. İdari yargı alanında görev yapan personeller ise danıştay savcıları, adalet bakanlığına bağlı idari görevlerde çalışabilirler.

Savcı Ne İş Yapar? Görevleri Nelerdir?

Adalet Bakanlığı bünyesinde Türkiye’nin dört bir yanında görev yapan personeller ağır ceza suçları, kamuyu ilgilendiren suçlarda şikayet ve ihbar olmadan soruşturma başlatabilir. Kamu davalarıyla ilgilenirler. Davalar, soruşturmalarla ilgili delil toplanması, araştırma yapılması ve inceleme sonuçlarıyla ilgilenirler. Sanıkların sorgulanması da yine savcıların yürüttüğü görevler arasındadır. Savcıların görevlerini saymakla bitiremeyiz ancak genel hatlarıyla bu görevleri sıralamak mümkündür.

– Savcı bir olayla, suçla ilgili ihbar olması, şikayet gelmesi veya kendi fark etmesi durumunda inceleme, soruşturma başlatan, araştırma yapan kişidir. Araştırma sonuçlarını takip ettikten sonra ise kanunların verdiği yetkiye ve çerçeve kapsamında dosya oluşturur.

– Şikayet veya ihbar olmaksızın kamuyu ilgilendiren durumlarda personellere soruşturma açma, araştırma yapma, iddianame oluşturma yetkisi verilir.

– Dava konusu taraflar ile ilgili bilgi ve davaya konu olan olayla ilgili kanıtların toplanmasını sağlar.

– Kasten veya taksirle adam öldürmek gibi vakalarda hayatını kaybeden kişi ya da kişilerin adli muayenesini ve muayene sonucu ortaya çıkan adli tıp raporunu takip eder.

– Yapılan incelemeler ve oluşan kanaat sonucunda iddianame hazırlar.

– Kamunun yani devletin ve mağdurun hakkını savunmak için gerekli adımları atar.

Kimler Savcı Olabilir? Savcı Olma Şartları Nelerdir?

Türkiye’de hukuk alanında çalışan mesleklere büyük saygı duyulmaktadır. Bu kapsamda aileler çocuklarını avukat, savcı veya hakim olmaya teşvik etmektedir. Binlerce Türk genci savcı, hakim olmak için birbiriyle yarışmaktadır. Ancak nasıl savcı olunacağı, kimlerin savcı olabileceği tam olarak bilinememektedir. Bu nedenle “kimler savcı olabilir?” sorusuna cevap arayanların sayısı bir hayli fazladır.

Adayların 4 yıllık Hukuk Fakültelerinde lisans eğitimlerini tamamlamaları gerekmektedir.

Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavında başarılı olmak gerekmektedir.

Adalet Bakanlığı ve ÖSYM tarafından düzenlenen hakimlik-savcılık sınavında başarılı olmak gerekmektedir.

Yazılı sınav ve sözlü sınavda başarılı olan adaylar başarılı bir staj süreci geçirmelidir.

Asli görevine atanan adaylar adli veya idari yargı alanında çalışabilir.

Savcı Nasıl Olunur? Savcı Olmak İçin Ne Yapmak Gerekir?

Öncelikle adayların lise eğitimlerini tamamlamaları ve üniversiteye geçiş sınavlarında iyi bir puan almaları gerekmektedir. Tercih dönemi sonrasında hukuk fakültelerine yerleşen adayların 4 yıllık lisans eğitimlerini tamamlamaları şarttır. Hukuk fakültelerinden mezun olan adaylar Adalet Bakanlığı ve ÖSYM tarafından düzenlenen savcı alım sınavlarına girmelidir. Adayların karşısına sınavda 100 soruluk alan bilgisi ve 40 soruluk genel kültür bölümü çıkmaktadır. Bu sınavdan 70 puan alan adayların yazılı sınavda başarılı olacağını söylemek mümkündür. Sözlü sınava giren adaylar bu aşamayı da geçerse 2 yılık stajyer olarak çalışırlar. İlk sene sonunda adayların savcı olup olmayacağına karar verilir. Daha sonra 2 yıllık staj sürecinin tamamını kapsayan bir sınava giren adaylar başarılı olursa savcı olarak görev bölgesine atanabilir.