Sözleşmeli Personel ile Memur Arasındaki Farklar

Kamu kurum ve kuruluşları ihtiyacına göre teşkilat yapısında çalıştırmak üzere iki farklı pozisyonla personel almaktadır. Bunlardan birincisi, kadrolu diye hitap edilen devlet memuru alımı, ikincisi ise sözleşmeli personel alımıdır. Son yıllarda, Milli Eğitim Bakanlığında, Askeriyede, Emniyet Teşkilatında ve Sağlık Bakanlığında görülen personel alımları daha çok sözleşmeli şeklinde alınmaktadır. Bu nedenle, kamuda çalışan sözleşmeli personel sayısı günden güne artmaktadır. Aynı kurumda memurlar ve sözleşmeli olarak işe alınan personeller aynı işi yapmalarına rağmen, neden bu ayrıma gidilmektedir? Sözleşmeli personel ile memur arasındaki farklar nelerdir?

Memur : Kamu hizmetini yerine getirmek üzere atanmış, kurum mevzuatı çerçevesinde gösterilen görev ve talimatları yerine getiren, fiili olarak çalıştığı veya ücretli izinli olduğu zamanlarda bulunduğu kamu idaresinden hizmetinin karşılığı olarak aylık ücret alan kimselerdir.

Sözleşmeli Personel : Yıllık program ve kalkınma planlarında yer alan önemli işlerin, projelerin hazırlanması ve gerçekleştirilmesi için veya özel bir mesleki bilgiye ihtiyaç duyulan geçici işlerde ilgili kurumun teklifi üzerine Maliye ve Gümrük Bakanlığı ile Devlet Personel Başkanlığının da görüşleri alınarak Bakanlar Kurulunca geçici olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen fakat işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlilere denilmektedir.

Her ne kadar sözleşmeli personel tanımı yukarıda belirtildiği şartlara dayandırılmış olsa da günümüzde memur alımında uygulanan usul ve esaslar sözleşmeli personel alımında da aynı şekilde geçerli olmaktadır.

Sözleşmeli Personel Alan Kurumlar Hangileridir?

• Sağlık Bakanlığı
• Milli Eğitim Bakanlığı
• İçişleri Bakanlığı
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
• Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü
• Kredi Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü
• Emniyet Genel Müdürlüğü
• Diyanet İşleri Başkanlığı
• Askeri Komutanlıklar
• Üniversiteler
• Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi
• Karayolları Genel Müdürlüğü
• TCDD, MKE, MTA, TEİAŞ, EÜAŞ, Belediyeler, Kaymakamlıklar
• Son kabul edilen taşeron yasası ile birlikte neredeyse bütün kamu kurum ve kuruluşları sözleşmeli personel almaktadır.

Sözleşmeli Personel ile Memur Farkları Nelerdir?

• 657 sayılı DMK’da memur madde 4/A’da tanımlanırken, sözleşmeli memur madde 4/B’de tanımlanmıştır.
• Sözleşmeli personel kurumlar arası yer değişikliği yapamazken, memurlar yer değişikliği yapabilir.
• Sözleşmeli personel görevde yükselme sınavına katılamaz, memurun görevde yükselme sınavına katılma hakkı vardır.
• Sözleşmeli personelin sözleşmesinin feshedilmesi, memurun memuriyetten çıkarılma usul ve esaslarına göre daha kolaydır.
• Sözleşmeli personelin tüm sözleşmede belirtilen ücreti gelir vergisine tabi tutulur, memurlarına sadece bazı maaş kalemleri gelir vergisine tabidir.
• Sözleşmeli personelin eş durumu mazeretiyle tayin aldırması çok zordur, memurun eş durumu mazereti dikkate alınmaktadır.
• Sözleşmeli personel arazi tazminatı alamaz, memur arazi tazminatı alır.
• Sözleşmeli personel yurtdışı görevine ve eğitimine gönderilmez, memur yurtdışı görevine gidebilir.
• Sözleşmeli personelin tayininde harcırah verilmezken, memura verilmektedir.
• Sözleşmeli personel yıllık iznini bir sonraki yıla aktaramazken, memur yıllık izinlerini en fazla iki yıllık izin süresini geçmemek kaydıyla bir sonraki yıla aktarabilmektedir.
• Sözleşmeli personelin ücretsiz doğum izni en fazla 1 yıl iken, memurun ücretsiz doğum izni 2 yıl olarak belirlenmiştir.
• Sözleşmeli personele eşi doğum yaparsa 2 gün, evlenirse 3 gün, birinci dereceden yakını vefat ederse 3 gün izin verilir. Memura, eşi doğum yaparsa 10 gün, evlenirse 7 gün ve birinci dereceden yakını vefat ederse 7 gün izin verilir.
• Sözleşmeli personele süt izni sadece ilk bir yıl için günlük 1,5 saat verilirken, memura süt izni ilk altı ay için 3 saat ikinci altı ay içinde 1,5 saat verilmektedir.

Devlet Personel Başkanlığının Sözleşmeli Personel Hakkındaki Sorulara İlişkin Cevapları

Soru 1 : 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personel, 657 sayılı Kanunun 4/B maddesi kapsamında değerlendirilir mi?

Cevap 1 : 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personel hakkında, mezkur Kanunla düzenlenmeyen hususlar bakımından vize şartı aranmaksızın 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilenler hakkındaki hükümler uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Söz konusu sözleşmeli personele ilişkin 5393 sayılı Kanunda düzenlenmeyen hususlarda 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilenler hakkındaki hükümlerin uygulanması gerekmektedir.

Soru 2 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personel iş sonu tazminatı için nereye başvurmalıdır?

Cevap 2 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personel iş sonu tazminatı için çalıştığı kuruma başvurmalıdır.

Soru 3  : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam sözleşmeli personelin özel şirketlerde geçen hizmet süreleri, yıllık izne esas hizmet süresinin hesaplanmasında değerlendirilir mi?

Cevap 3 : Yıllık ücretli izin hakkının hesaplanmasında 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinde sayılan kurumlarda, sosyal güvenlik kurumlarına prim ödemek suretiyle geçen hizmet süreleri esas alındığından, özel şirketlerde geçirilen hizmet süreleri yıllık izne esas hizmet süresinin hesaplanmasında değerlendirilemez.

Soru 4 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personele ücretsiz izin verilebilir mi?

Cevap 4 : 6/6/1978 tarih ve 715754 sayılı Bakanlar Kurulu Karan ile yürürlüğe giren Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 9, 10 ve 11 inci maddelerinde sözleşmeli personele hangi hallerde ve ne kadar süreyle ücretli yıllık, mazeret ve hastalık izni verileceği hususları düzenlendiğinden ve mezkur Esaslarda, ücretsiz izinle ilgili herhangi bir düzenlemeye yer verilmediğinden 657 sayılı Kanunun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personele ücretsiz izin verilemez.

Soru 5 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personel, sözleşmesinin bittiği tarihte sözleşmesini yenilememesi halinde bu durum sözleşmenin feshi olarak değerlendirilir mi?

Cevap 5 : Sözleşmeli personelin, sözleşme dönemi içerisinde Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenen istisnalar hariç sözleşmeyi tek taraflı feshetmesi halinde, fesih tarihinden itibaren bir yıl geçmedikçe kurumların sözleşmeli personel pozisyonlarında istihdam edilemeyeceği kuralı benimsenmiş olup, sözleşme süresinin tamamlanmasını müteakip sözleşmesinin yenilenmemesi durumunun fesih kapsamında sayılamayacağı değerlendirilmektedir.

Soru 6 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personel, kendi isteğiyle sözleşmesini feshetmesi halinde kamu kurum ve kuruluşlarına sınavsız olarak geri dönebilir mi?

Cevap 6 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personel, kendi isteğiyle sözleşmesini feshetmesi halinde, fesih tarihinden itibaren bir yıllık sürenin geçmesi ve boş pozisyon bulunması halinde aynı pozisyona yerleştirilmesinin ayrıldığı kurumun takdirinde olduğu; bu personelin aynı kurumun farklı bir sözleşmeli personel pozisyonuna veya farklı bir kurumun herhangi bir sözleşmeli personel pozisyonuna yerleştirilebilmesinin ise ilk defa hizmete alınma prosedürüne uyulması kaydıyla istihdamı mümkündür.

Soru 7 : Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre sözleşmeli personel olarak yerleşen adayın aynı puanı ile memur yerleştirmelerine başvurabilir mi?

Cevap 7 : Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) sonucu ile kamu kurum ve kuruluşlarına sözleşmeli personel olarak yerleşen sözleşmeli personel, yerleştiği puan ile memur yerleştirmelerine başvurabilir.

Soru 8 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personelin pozisyonunda unvan değişikliği yapılabilir mi ve unvan değişikliğinden ne anlaşılmalıdır?

Cevap 8 : Sözleşmeli personel pozisyonunda istihdam edilenlerin çalıştıkları kurumlarında veya başka kamu kurum ve kuruluşlarında unvan değişikliği şeklinde başka bir pozisyona atanmaları, ilk defa hizmete alınma prosedürüne riayet edilmesi kaydıyla yapılabilir. Sözleşmeli personelin bulundukları pozisyonlardan farklı unvanlara sahip olan pozisyonlara atanması unvan değişikliği kapsamındadır

Soru 9 : Eşi özel sektörde çalışan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personel için herhangi bir mevzuat düzenlemesi yapılacak mı?

Cevap 9 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personelin eş durumuna bağlı mevzuat değişikliği talebi, mevcut hukuki düzenlemeler çerçevesinde gündeme alınmasının mümkün bulunmadığı değerlendirilmektedir.

Soru 10 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesi kapsamında sözleşmeli personel olarak atananlardan, atanma tarihi itibariyle muvazzaf askerlik hizmetini yapmakta olan adayların atamaları iptal edilir mi?

Cevap 10 : Kamu kurum ve kuruluşlarına yerleştirilen ancak bu tarihte askerde olması sebebiyle ataması yapılamayan adayların askerliğini bitirmesini müteakip atanmak üzere yerleştirildiği kurumlara başvurması halinde atamalarının yapılması gerekmektedir.

Soru 11 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personelin memur olarak atanması mümkün müdür?

Cevap 11 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda sınavla Devlet memuru olunacağı hüküm altına alındığından memur olmak isteyen adayların “Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik” hükümlerine göre Kamu Personel Seçme Sınavına (KPSS) girmeleri ve memur yerleştirmelerine başvurmaları gerekmektedir.

Soru 12 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personelin 30 günü aşan rapor alması halinde sözleşmesi feshedilir mi?

Cevap 12 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam sözleşmeli personelin 30 günü aşan hastalık izinleri için ilgililerin sözleşmelerinin feshedilmemesi gerekmektedir.

Soru 13 : Sözleşmeli personele aile yardımı ödeneği verilir mi?

Cevap 13 : 25 Şubat 2011 tarihli mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan 6111 sayılı Kanunun 118. maddesi gereğince, sözleşmeli personele aile yardımı ödeneği verilmektedir.

Soru 14 : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/B maddesine göre istihdam edilen sözleşmeli personele yemek ücreti veya giyim yardımı verilebilir mi?

Cevap 14 : İlgili kanunları uyarınca resmi kıyafet giymek zorunda bulunan personel için 14/9/1991 tarihli ve 91/2268 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Memurlara Yapılacak Giyecek Yardımı Yönetmeliğinde öngörülmüş olan giyim eşyalarından, emsali sözleşmeli personel de aynı esas ve usuller çerçevesinde faydalandırılır. Diğer taraftan, sözleşme ile çalıştırılacak personele sözleşme ücreti dışında herhangi bir ad altında ödeme yapılamayacağı ve sözleşmelere bu yolda hüküm konulamayacağı hükme bağlandığından söz konusu personele yemek ücreti yardımı yapılamaz

Ek Bilgi : Sözleşmeli personel seçiminde uygulanacak sınav ile istisnaları, bunlara ödenebilecek ücretlerin üst sınırları ile verilecek iş sonu tazminatı miktarı, kullandırılacak izinler, pozisyon unvan ve nitelikleri, sözleşme fesih halleri, pozisyonların iptali, istihdamına dair hususlar ile sözleşme esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir. Bu şekilde istihdam edilenler, hizmet sözleşmesi esaslarına aykırı hareket etmesi nedeniyle kurumlarınca sözleşmelerinin feshedilmesi veya sözleşme dönemi içerisinde Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenen istisnalar hariç sözleşmeyi tek taraflı feshetmeleri halinde, fesih tarihinden itibaren bir yıl geçmedikçe kurumların sözleşmeli personel pozisyonlarında istihdam edilemezler.  GÜNDEM