Eski adıyla Gümrük ve Ticaret, yeni adıyla Ticaret Bakanlığı bünyesinde bulunan Ticaret Müfettiş Yardımcılığı mesleği nedir? Ne iş yaparlar? Sınavı ve maaşı nasıl? Ticaret Müfettiş Yardımcısı nasıl olunur? Detayları meslek tanıtım yazımızda bulabilirsiniz
Ticaret müfettiş yardımcılığı ilgili bakanlıkta ilgili teftiş ve denetlemeyi yapan kişidir. Daha ayrıntılı olarak yazımızı sizlerin bilgisine sunuyor ayrıca ticaret müfettiş yardımcılığı hakkında aklınıza takılabilecek çoğu şeye ulaşabileceğinizi de belirtiyoruz.
Ticaret Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’na bağlı olarak denetim, kontrol ve incelemeler gerçekleştirmek üzere istihdam edilen a grubu kariyer mesleği Ticaret Müfettiş Yardımcılığı nedir? Ticaret müfettiş yardımcısı nasıl olunur? Ticaret müfettiş yardımcılığı sınavı nasıl? Ticaret müfettiş yardımcıları ve ticaret müfettişleri ne iş yapar? Görev ve sorumlukları nelerdir? Ticaret müfettiş yardımcılığı özlük hakları ve maaşı nasıl? Tüm bu detayları ticaret müfettiş yardımcılığı meslek tanıtım yazımızda bulabilirsiniz.
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı mesleği, eski adıyla Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, yeni adıyla Ticaret Bakanlığı’nın teşkilatı ile Bakanlığın denetimi altında tuttuğu tüm Kurum, kuruluş ve yapının denetlenmesi, kontrolü ve soruşturulması ile görevli kariyer meslek mensupluğudur. Ticaret Müfettiş Yardımcıları denetimi hususunda uzmanlaştığı üç ana grup başkanlığı altında görevlerini sürdürmektedirler. Bu grup başkanlıkları şu şekildedir;
Ticaret Müfettiş Yardımcılarının denetim ve kontrol gerçekleştirdikleri alanlar, grup başkanlıklarına tanınan alana göre değişim göstermektedir. Buna ticaret müfettiş yardımcılarının ve ticaret müfettişlerinin görevleri kısmında detaylı bir biçimde değineceğiz.
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı mesleğine girmek isteyen adaylar öncelikli olarak mesleğin gerektirdiği bazı genel koşulları haiz olmalıdırlar. Bu koşulları genel başvuru koşulları olarak da değerlendirebiliriz. Adayların devlet memurluğuna giriş için Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde yer alan şartları taşıyor olmaları, alımın gerçekleştirileceği yılın birinci günü itibariyle otuz beş yaşlarını doldurmamış olmaları, üniversitelerin İktisadi ve İdari Bilimler ile bunun dengi fakültelerinden ya da Hukuk fakültelerinden mezun durumda olmaları, ülkenin her tarafından görev yapmaya ve her iklim şartında çalışmaya sağlık açısından uygun olmaları başvuru için Bakanlık tarafından belirlenmiş genel koşullardır.
Bunun yanında Ticaret Müfettiş Yardımcılığı mesleğine girmek isteyen adayların ÖSYM tarafından düzenlenen Kamu Personeli Seçme Sınavı’nın A Grubu oturumlarına katılarak, Ticaret Bakanlığı tarafından talep edilecek olan puan türlerinden yeterli puanı almış olmaları gerekmektedir. Bunun yanında adayların Ticaret Müfettiş Yardımcılığı yazılı sınavına katılabilmeleri için mesleğe alınacağı ilan edilen aday sayısının en fazla yirmi katı kadar aday arasında yer almaları gerekmektedir.
*Bakanlık yeni puan sistemiyle henüz alım gerçekleştirmemiş olduğundan, puan türleri henüz belirlenmemiştir.
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı Sınavı Nasıl?
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı alımları Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenen yazılı sınav ve sözlü mülakat olmak üzere iki aşamalı olarak gerçekleştirilmektedir. Ticaret Müfettiş Yardımcılığı alımının ilk aşaması olan yazılı sınava yukarıda da dile getirdiğimiz gibi mesleğe alınacağı ilan edilen aday sayısının en çok yirmi katı kadarı katılabilmektedir. Ticaret müfettiş yardımcılığı yazılı sınavı klasik usulde yapılmaktadır. Bu bağlamda adayların bu sınava, KPSS formatından biraz daha farklı bir hazırlık yürütmeleri gerekecektir. Kurumların klasik usuldeki yazılı sınavlarına dair önerilerimize aşağıda yer alan yönlendirme yardımıyla ulaşabileceğiniz çalışmamızda bakabilirsiniz;
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı alımının yazılı sınav kısmında adaylara aşağıda yer alan konulardan sorular yöneltilmektedir;
| Alan Adı | Dersler | Alan Adı | Dersler |
| Kamu Hukuku | Anayasa Hukuku’nun Genel Esasları | Ekonomi ve Maliye | Mikro İktisat |
| İdare Hukuku’nun Genel Esasları | Makro İktisat | ||
| İdari Yargılama Usul Hukuku | Para Banka Teorileri | ||
| Ceza Hukuku | Uluslararası İktisat | ||
| Ceza Muhakemesi Hukuku’nun Genel Esasları | Maliye Teorisi | ||
| Özel Hukuk | Borçlar Hukuku’nun Genel Esasları | Maliye Politikası | |
| Medeni Hukuk (Başlangıç, Kişiler ve Eşya Hukuku Kitapları) | Kamu Harcamaları | ||
| Ticaret Hukuku (Sigorta Hukuku ve Deniz Ticareti Hariç) | Kamu Gelirleri | ||
| Muhasebe | Genel Muhasebe | Kamu Bütçesi | |
| Şirketler Muhasebesi | Kamu Borçları | ||
| Mali Tablolar Analizi | Vergi Teorisi | ||
| Temel Maliyet Muhasebesi | Türk Vergi Sistemi’nin Genel Esasları |
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı Bakanlık tarafından Ankara’da gerçekleştirilmektedir. Ticaret Müfettiş Yardımcılığı adayları yukarıda yer alan konulardan klasik usulde soruları yanıtlayacaktır. Adayların ticaret müfettiş yardımcılığı yazılı sınavında başarılı olabilmeleri için alan bazında en az 50’şer puan almaları, aritmetik ortalamalarının ise en az 70 puan olması şarttır.
Başarılı adayların ortalama puanlarına göre yapılacak sıralamada, mesleğe alınacak aday sayısının en fazla dört katı arasında yer alanlar ticaret müfettiş yardımcılığı alımının ikinci aşaması olan sözlü mülakatlara katılmaya hak kazanırlar.
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı sözlü mülakatları da yine Bakanlık tarafından Ankara’da düzenlenmektedir. Adayların Ticaret Müfettiş Yardımcılığı mesleğine atanabilmeleri için Bakanlığın düzenleyeceği sözlü mülakatlarda da yine en az 70 puan almaları gerekmektedir. Aksi halde adayların başarılı olarak mesleğe alınmaları mümkün olmayacaktır.
Ticaret müfettiş yardımcılığı yazılı ve sözlü sınavlarında başarılı olarak mesleğe Ticaret Müfettiş Yardımcısı olarak atanmaya hak kazanan adaylardan, ilk defa devlet memuru olarak atananlar için ilk bir yıl aday memurluk dönemi sayılmaktadır. Aynı zamanda yardımcılık süreci de işleyen aday memurlar için bir yılın sonunda gerçekleştirilmekte olan aday memurluk eğitimi ve sınavı süreci sonucu başarılı olmaları durumunda adaylıkları kaldırılmaktadır.
Meslek mensupları Ticaret Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı altında kurulu bulunan üç grup başkanlığından bir tanesine atanmakta ve meslek hayatlarını atandıkları grup başkanlığında ve o grup başkanlığının görev alanı içerisinde sürdürmektedirler. Meslekte ticaret müfettiş yardımcılarının ilk üç yıllık dönemi yardımcılık dönemi olarak nitelenmektedir.
Bu dönem meslek mensuplarının çeşitli teorik ve pratik eğitimlerle yetiştirilmesi dönemidir. Yetiştirilmenin teorik yönü mesleğe başlanıldığı dönemde meslek mensuplarına verilen temel hazırlayıcı eğitimle başlamaktadır. Bunu meslek hayatı boyunca dönem dönem gerçekleştirilecek olan hizmet içi eğitimler izleyecektir.
Bu eğitimlerde meslek mensupların denetim, kontrol ve soruşturma yöntemleri, Kurumun birincil ve ikincil tüm mevzuatı, Kurumun çalışma alanları, inceleme yöntemlerinin yanında rapor yazma metotları ve biçimleri, yazışma usul ve yöntemleri teorik olarak anlatılmaktadır. Ancak meslek mensuplarının yetişmesinde her ne kadar teorik altyapı önemli olsa da müfettişlik mesleği için asıl yetişme biçimleri pratik eğitimlerinden geçmektedir.
Meslekte bulunan ticaret müfettişlerinin refakatine verilen meslek mensupları iki yıl boyunca gerçek bir öğrenme süreci yaşamaktadırlar. Refakatinde bulundukları Ticaret Müfettişleri ile birlikte inceleme ve denetim gerçekleştiren ve bu süreçlerin başından sonuna işin içinde bulunan müfettiş yardımcılarının meslek hayatlarına yön verecek bilgileri edindikleri kısım tam olarak burasıdır.
İki yıllık pratik yetişme döneminde ticaret müfettiş yardımcılarının tek başlarına denetim ve inceleme yapma yetkileri bulunmamaktadır.
Yetişme döneminde tez hazırlaması gereken ticaret müfettiş yardımcıları, Kurul Başkanlığı’nın değerlendirmesi sonucunda tek başlarına denetim yapmalarının uygun görülmesi durumunda tek başlarına denetim yapma yetkisi kendilerine verilmektedir.
Yardımcılık süreçlerinin son bir yılında uygun görülmeleri durumunda artık kendi başlarına incelemeler gerçekleştirmeye başlayan Ticaret Müfettiş Yardımcıları meslekte toplam üç senelik süreyi doldurmalarından sonra, tezlerini de tamamlamış olmaları ve Kurul tarafından tezlerinin kabul edilmesi ile birlikte Yeterlik Sınavı’na katılmaya da hak kazanırlar.
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı süreçlerinin sonunda katılma şartlarını sağlayan meslek mensupları için, müfettişliğe atanabilmeleri adına yeterlik sınavı düzenlenmektedir. Ticaret Müfettiş Yardımcılığı yeterlik sınavı yazılı ve sözlü olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmektedir.
Meslek mensuplarının yazılı sınavda her bir konu grubunda en az 60 puan almaları, genel ortalamalarının ise en az 70 puan olması ikinci aşamaya geçebilmeleri için ve nihai olarak müfettişliğe atanabilmeleri için şarttır. Ticaret Müfettiş Yardımcılarının sınav konuları görev yaptıkları Gümrük, İç Ticaret ya da Dış Ticaret alanına göre değişmektedir.
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı yeterlik sınavı görev alanlarına göre aşağıda yer alan konulardan oluşmaktadır;
| Gümrük Grup Başkanlığı Yeterlik Sınav Konuları |
| Gümrük Mevzuatı ve Uygulanması |
| Gümrük Teftiş Usulleri ve Esasları |
| İç Ticaret Grup Başkanlığı Yeterlik Sınav Konuları |
| İç Ticaret Mevzuatı ve Uygulanması |
| İç Ticaret Teftiş Usulleri ve Esasları |
| Dış Ticaret Grup Başkanlığı Yeterlik Sınav Konuları |
| Dış Ticaret Mevzuatı ve Uygulanması |
| Dış Ticaret Teftiş Usulleri ve Esasları |
| Üç Alan İçin Ortak Olan Başlıklar |
| Soruşturma Mevzuatı ve Soruşturma Yöntemleri |
| Yetiştirilmeye esas diğer mevzuat |
Yeterlik sınavında başarılı olamayan ticaret müfettiş yardımcıları hakkında başarısızlık hükümleri uygulanmaktadır ve ticaret müfettişleri memur unvanı ile Kurumda yer alan uygun kadrolara atanmaktadır.
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı’na atanan ve ikinci yılın sonunda yetkilendirilen meslek mensupları ile yeterlik sınavında başarılı olarak ticaret müfettişliğine atanan meslek mensupları, görev yaptıkları grup başkanlığının inceleme alanında kalan çerçevede teftiş, denetim ve incelemeler gerçekleştirmektedirler.
Gümrük Grup Başkanlığı Müfettiş Yardımcıları ve Müfettişleri; Bakanlığa gümrük mevzuatı yönüyle bağlı olan birimler, kurumlar ve kuruluşların faaliyetlerini ve işlemlerini incelemektedirler. Bu alanlarda yapmış oldukları denetim ve kontroller ve birimlerde görevli personel üzerinde gerçekleştirilen idari soruşturmalar neticesinde rapor düzenler ve gerekli görülen cezaları raporlarında önermektedirler. Gümrük müşavirleri başta olmak üzere Bakanlığın yetkilendirdiği birimlerin iş ve işlemlerinin denetimi de bu grup başkanlığına bağlı müfettiş yardımcıları ve müfettişlerce yapılmaktadır.
İç Ticaret Grup Başkanlığı Müfettiş Yardımcıları ve Müfettişleri; Bakanlığın iç ticaret yönü ile bağlı tüm birimlerin ve kuruluşların iş ve işlemlerinin incelemesini gerçekleştirmektedirler. Bu incelemeler ve gerek görüldüğünde yapılan idari soruşturmalar neticesinde rapor düzenlerler ve gerekli cezaları, müeyyideleri önerirler.
Dış Ticaret Grup Başkanlığı Müfettiş Yardımcıları ve Müfettişleri; Aynı kapsamda inceleme ve soruşturmaları dış ticaret alanında ve dış ticaret mevzuat hükümlerince ilgili birimlerde yapar ve bu incelemelerini raporlaştırarak sonuçlandırırlar.
Ticaret Müfettiş Yardımcılarının ve Müfettişlerinin denetimleri her yıl için Kasım ayı sonuna kadar belirlenen programlara göre yürütülebileceği gibi program dışında kalan ve inceleme gerektiren ihbarlar / şikayetler de değerlendirilerek denetim ve incelemeler gerçekleştirilebilir.
Ticaret Müfettiş Yardımcıları ve Müfettişleri yaptıkları incelemeler ve soruşturmalar uyarınca gerek görmesi durumunda ilgili birimlere ve kuruluşlara ceza uygulanmasını raporunda önerebilir. Bununla birlikte idari denetim gerçekleştirdiği durumlarda incelenen birimin personeline dair tedbir kararları aldırabilir, görevden uzaklaştırmaya varan disiplin uygulamalarının hayata geçirilmesini isteyebilir.
Ticaret Müfettişleri inceleme ve denetim gerçekleştirirken her tür Kurumdan, ilgili gerçek ve tüzel kişilerden inceleme konularına dair her tür bilgiyi ve belgeyi isteme yetkisine sahiptirler. Müfettişler incelemelerini bizzat Bakan adına gerçekleştirmektedirler. Ticaret Müfettişleri yaptıkları inceleme ve denetimler neticesinde konu ve kapsamlarına göre değişen dokuz tip rapor düzenlemektedirler. Bu rapor tipleri şu şekildedir;
Ticaret Müfettiş Yardımcılığı mesleği, kamu kurumlarında yer alan diğer müfettişlik, denetçilik, kontrolörlük gibi meslekler gibi 3600 ek göstergeye tabidir. Ticaret Müfettiş Yardımcıları ve Müfettişleri işin icap etmesi durumunda yerinde inceleme gerekiyorsa, turneye çıkarak görevlerini sürdürürler. Çıkmış oldukları turnenin hak edilen yolluk ve harcırahını da alırlar.
Ticaret Müfettiş Yardımcıları temelde üç ana grup başkanlığında görev yapmaktadırlar ve üç ayrı ilde görevlerini sürdürebilmektedirler. Ankara, İstanbul ve İzmir’de bulunan başkanlıklarda görev yapan Ticaret Müfettişleri yerinde inceleme gerekmesi durumunda ilgili yere giderek turne usulü incelemelerini yapmaktadırlar.
Ticaret Müfettiş Yardımcılarının ve müfettişlerinin yıl içerisinde ortalama turne süresi, birime ve döneme göre değişken olmakla birlikte 3 ay ilâ 6 ay arasındadır. Bu değişkenliğin en önemli sebebi rutin bir şekilde planlanan denetim ve soruşturmalara dönem içerisinde gelen ihbarlar ila karar verilen denetimlerin ve Bakan tarafından bizzat verilen inceleme talimatlarının eklenmesidir.
