Yetki Gaspı, Yetki Tecavüzü, Görev Gaspı, Yetki Saptırması Ne Demektir?

İdarenin iş, işlem ve faaliyetlerinin yerine getirilmesi mer’i mevzuat hükümleri çerçevesinde yetkili ve görevli personel eliyle gerçekleştirilmelidir. Bu noktada bakanlıklara, bakanlıklara bağlı, ilgili, ilişkili kuruluşlara ve kamu tüzel kişilerine personel istihdamı yapılmaktadır. Hangi personelin hangi işlemlerde görev ve yetkili olduğu da ilgili kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde düzenlenmektedir. Yasal mevzuatta belirtilmeyen organ, makam veya kişiler tarafından alınan idari kararlar, hukuki anlamda ya yok hükmünde veya iptal yaptırıma tabi kılınmaktadır. Sakat idari işlemler olarak nitelendireceğimiz bu işlemler; yetki gaspı, yetki saptırması, görev gaspı ve yetki saptırmasını oluşturmaktadır. Peki, bu kavramlar ne anlama gelmektedir? Aralarındaki farklar nelerdir?

Yetki Gaspı Nedir?

İdari iş, işlem ve eylemlerin bunları yapmakta yetkili olmayan, idareye tamamen yabancı bir kişinin kamu görevlisiymiş gibi kendisini tanıtarak yapmış olduğu işlemlerdir. İdare hukukunda yetki gaspının karşılığı kişi yönünden yetkisizlik olarak ifade edilmektedir. Üç farklı şekilde görünümü söz konusudur:

• Kamu görevlisinin ehil iradesinin olmaması (Fiil ehliyetini kaybetmiş olması)
• İşlemin idareye yabancı bir kimse tarafından tesis edilmesi,
• İşlemin irada açıklamaya yetkili olmayan kişi veya makamlarca yapılması.

Bu üç durumun yaşanması durumunda kişi yönünden yetkisizlik ortaya çıkmaktadır. Kişi yönünden yetkisizliğin yaptırımı yokluktur. Yani, bu işlemler yapıldıkları andan itibaren yok hükmünde kabul edilmektedir.

Yetki Tecavüzü Nedir?

Astın üst, üstün ast yerine işlem tesis etmesi, aynı örgüt içerisindeki organların birbirleri yerine işlem yapmaları durumunda ortaya çıkan durumdur. İdare hukukunda konu yönünden yetkisizlik olarak da isimlendirilmektedir. Yetki tecavüzünün yaptırımı iptaldir. İşlem iptal edilinceye kadar geçerliliği korur. Belediye encümenin alması gereken kamu yararı kararının belediye başkanı tarafından alınması gibi.

Ağır ve bariz yetki tecavüzü söz konusu olduğunda ise bunun yaptırımı yokluktur. Bir bakanlık için alınması gereken bir kararın başka bir bakanlıkta çıkarılan yönetmelikle alınması durumunda işlem ağır ve bariz yetki tecavüzüne konu olacak ve yok hükmünde kabul edilecektir.

Görev (Fonksiyon) Gaspı Nedir?

İdarenin, yasama ya da yargı organlarının görev alanına giren konularda işlem tesis etmesidir. Görev gaspının yaptırımı yokluktur. Bu işlem tesis edildiği andan itibaren yok kabul edilmektedir. Suç ve cezalar bilindiği üzere kanunla konulmaktadır. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile suç ve ceza oluşturmak görev gaspı olarak kabul edilecek ve yokluk yaptırımı ile karşılaşacaktır. Aynı durum vergilerde de söz konusudur. Vergilerin kanuni dayanağı olmak zorundadır, bu durumda herhangi bir tebliğ’e dayandırılarak oluşturulan vergiler yok hükmünde kabul edilecektir.

Yetki Saptırması Nedir?

İdari işlemlerin yegane amacı kamu yararının gerçekleştirilmesidir. Kişisel, felsefi, dini amaçlarla veya siyasi kararlarla yapılan idari işlemler maksat yönünde hukuka uygun değildir. İdari işlemlerin maksat unsuruna aykırı karar alınması durumunda yetki saptırması oluşmaktadır. Yetki saptırmasının yaptırımı iptaldir. İşlem iptal edilene kadar geçerli bir işlemin bütün hüküm ve sonuçlarını doğurmaya devam eder.