Yıpranma Payı Nedir, Yıpranma Payı Bulunan Meslekler Nelerdir?

Bazı mesleklerin şartları insan sağlığı açısından olumsuz bir etkiler yaratmaktadır. Bu meslekler, çalışanları fiziksel olarak ciddi şekilde yıpranmalarına sebep olmaktadır. Fiziksel ve mental olarak çok zorlu şartları bünyesinde barındıran bu mesleklerde işlerin sürdürülebilirliğini sağlamak adına bir takım teşvikler ön plana çıkarılmaktadır. Bu teşvikleri iş sahipleri çalışanlarına sundukları gibi, devlette bazı teşvikler sunmaktadır. SGK Primlerinde indirim, erken emeklilik, çalışma saatlerinin sınırlandırılması, emekli primlerinin yüksek yatırılması gibi. Bunlarla birlikte bir de yıpranma payı olarak ödenen nakdi yardımlar söz konusudur. Ülkemizde bazı meslekler için yıpranma payı ödenmektedir.

Yıpranma Payı Olan Meslekler Nelerdir?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda “fiili hizmet zammı” olarak geçen yıpranma payı ile çalışma koşullarının ağır olması sebebiyle diğer mesleklere nazaran daha fazla efor sarf edilen ve diğer mesleklerden daha fazla yıpranmaya maruz kalınan işlerde daha çabuk emekli olunması amaçlanıyor. Bu nedenle; aşağıda belirtilen işyerlerinde ve işlerde çalışanlar bu işyerlerinde ve işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için karşılarında gösterilen gün sayıları kadar fiili hizmet süresi zammı almaktadırlar. Yani 12 ay hizmet yıpranma alacağı süresine göre, 14 ay, 15 ay veya 18 ay olabilmektedir.

TSK ve Emniyet Personeli hariç olmak üzere diğer meslek gruplarındakilerin hem işyerleri ile birlikte belirtilen işlerde fiilen çalışması ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalma şartı bulunmaktadır.

• Kuşun ve arsenik işlerinde çalışanlar. (60 ile 90 gün)
• Cam fabrikaları ve atölyelerinde çalışanlar. (60 gün)
• Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar. (90 gün)
• Çimento fabrikalarında çalışanlar. (60 gün)
• Kok fabrikarıyla termik santrallerde çalışanlar. (60 gün)
• Alüminyum fabrikalarında çalışanlar. (60 gün)
• Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar. (90 gün)
• Döküm fabrikalarında çalışanlar. (60 gün)
• Asit üretimi yapan fabrika ve atölyelerde çalışanlar. (90 gün)
• Yeraltı işlerinde çalışanlar. Maden ocaklarında çalışanlar. 180 gün
• Radyoaktif ve radyoiyanizan maddelerle yapılan işlerde çalışanlar. (90 gün)
• Su altında ve su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işlerde çalışanlar. (60 ile 90 gün)
• Türk Silahlı Kuvvetlerinde, Jandarma Genel Komutanlığında ve Sahil Güvenlik Komutanlığında; subay, yedek subay, astsubay, yedek astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler. (90 gün)
• Emniyet ve polis mesleğinde, Milli İstihbarat teşkilatında; asaleti onaylanmış olmak şartıyla adaylıkta geçirilen süreler dahil polis memuru, başpolis memuru ve kıdemli başpolis memuru, komiser yardımcısı, komiser, baş komiser, emniyet amiri, emniyet müdürleri ile bu ve yakın yukarı maaş ve derecelerdeki emniyet mensupları, Milli İstihbarat Teşkilatı mensupları. (90 gün)
• İtfaiye ve yangın söndürme işlerinde yangın söndürme işlerinde çalışanlar. (60 gün)
• Basın ve gazetecilik mesleğinde suretiyle çalışanlar. Basın Kartı Yönetmeliğine göre basın kartı sahibi olmak. (90 gün)
• Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu basın kartı olmak suretiyle; Basın Kartı Yönetmeliğine göre Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunda haber hizmetinde fiilen çalışanlar. (90 gün)
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ile Cumhurbaşkanlığı, yasama organı üyeleri ile Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar. (90 gün)
• Ceza İnfaz Kurumlarında; Ceza infaz kurumu müdürü, infaz ve koruma başmemuru, infaz ve koruma memuru, unvanlı kadrolarda bulunanlar ile Adalet Bakanlığı taşra teşkilatına tahsilli kadro ve pozisyonlarda bulunup ceza infaz kurumlarında görev yapan ve ceza infaz kurumlarında hükümlü ve tutuklularla bilfiil irtibat içinde olan diğer görevliler. (90 gün)
• İnsan sağlığına ilişkin işlerde çalışanlar. (60 gün)